اکبر حقیقتی ملکی - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم -مراغه

با توجه به سطح زیر کشت گندم دیم کشور که بالغ بر 4 میلیون هکتار می شود و همه ساله حدود نیمی از این اراضی بصورت آیش رها می شود، برقراری یک شیوه تناوب زراعی و به زیر کشت بردن زمین های آیش موجب می شود که با تولید محصولات دیگر مانند حبوبات و دانه های روغنی سطح تولید در استانها و نهایتاً در کل کشور بالا رفته و موجب افزایش عایدی کشاورزان و در آمد ملی کشور گردد. به منظور بررسی مناسبترین تناوب زراعی در سیستم تناوب زراعی این طرح در دو قطعه زمین مجاور و از نظر خاکشناسی همگون در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به مدت 5 سال اجرا گردید. در سال اول در قطعه اول یا فاز یک کشت یکنواخت گندم رقم سبلان اجرا شد در قطعه دوم یا فاز دو، تیمارهای مربوط به تناوبهای مختلف زراعی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با هشت تیمار به ترتیب : نخود، عدس، ماشک، گندم ، آیش توصیه شده، گلرنگ ، جو بهاره و آفتابگردان در سه تکرار در کرتهائی به مساحت150 مترمربع کشت . نتایج نشان میدهد که اجرای تناوب زراعی گندم با یکی از محصولات لگوم باعث افزایش تولید گندم و افزایش سود اقتصادی از زمین می گردد . برای افزایش تولید گندم در زراعت دیم و افزایش در آمد زارعین اجرای تناوب گندم با محصولات لگوم مثل نخود، عدس یا ماشک در زراعت دیم توصیه می گردد که با اینکار هم از زمینهای آیش که قسمت بزرگی از سطح زمینهای زراعی کشور را تشکیل میدهد و خالی رها می شوند، برای تولید محصول استفاده گردیده و هم با ایجاد پوشش گیاهی در زمین خالی و خشک، از فرسایش آبی و بادی در آن جلوگیری شده و از رطوبت موجود حداکثر استفاده انجام می گیرد .