بررسی ساختارهای هندسی به کار رفته در معماری مساجد ایرانی نمونه موردی: مسجد سلطانی بروجرد

جایگاه و مرتبه معماری قاجار در تاریخ معماری گذشته ایران می تواند مورد بحث و تأمل قرار گیرد. اگر آثار معماری را از زاویه فضایی ارزیابی کنیم و به خلاقیت های فضایی در معماری توجه کنیم معماری دوره قاجار ارزش پیدا می کند و در جایگاه برتر و تکامل یافته تری نسبت به معماری های دوره های قبل از خود چون زندیه و صفویه قرار می گیرد، چرا که در معماری این دوره خلاقیت هایی فضایی افزایش می یابد.تنوع فضاها بیشتر می شود و فضاهای نوینی خلق می شوند. فضاها به گشایش و سبکی بیشتری می رسند و الگوهای قدیمی معماری ایران در جهت گسترش فضا تکامل می یابند. اما وقتی به معماری از زوایای دیگری مانند اندازه ها، تناسبات، شکل ها و تزئینات نگاه کنیم، معماری دوره قاجار وضع نازل تری را نسبت به دوره های گذشته خود و به خصوص دوره صفوی نشان می دهد. با این حال در معماری دوره قاجار نیز شاهد الگوپذیری هندسی معماری از دوران ماقبل خود هستیم که به خصوص در زیر بنا و پلان این آثار کاملا مشخص می گردد. در این مقاله فرض برآن بوده که بنای مسجد سلطانی بروجرد از اصول هندسی خاصی پیروی می کند. لذا پژوهش حاضر در پی آن است تا با بررسی اصول به کار رفته در این بنا به عنوان یک نمونه شاخص از بناهای معماری این دوره به بحث در پیرامون اصول به کار رفته در هندسه پلان مساجد بپردازد. از این رو در این تحقیق سعی شده تا با بهره گیری از اسناد و مدارک مربوطه و همچنین استفاده از دو روش مطالعه کتابخانه ای میدانی به شیوه ی تحلیلی محتوایی نتایج لازم را در ارتباط با نحوه ی به کارگیری اصول هندسی در پلان مسجد سلطانی بروجرد را اتخاذ نماید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مسجد مورد نظر از نمونه های پیشین خود پیروی کرده و طبق اصول و تناسبات هندسی خاصی شکل گرفته است.

Keywords:

هندسه , تناسبات , معماری قاجار , مسجد سلطانی بروجرد , پلان