عبدالله قورت تپه حسن زاده - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
مهناز زاهد منش - دانشگاه ارومیه
حسین رنجی - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
ملیحه همایونی فر - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی

بمنظور بررسی مناسبترین تاریخ کاشت ماش بعنوان کشت دوم پس از برداشت گندم آزمایشی دردو منطقه مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف آباد و مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان واقع در دستگرد در یک سال زراعی بصورت طرح اسپلیت اسپلیت پلات انجام شد در هر دو منطقه چهار تاریخ کاشت 22 و29 خرداد ، 6 و 13 تیر فاکتور اصلی ،‌دو تراکم کاشت 7 و14 سانتیمتر روی ردیف با فاصله بین ردیف 50 سانتیمتر فاکتور فرعی و دو واریته پر تو و گوهر عامل فرعی را تشکیل دادند در این بررسی کلیه مراقبت های زراعی لازم برای کلیه تیمارها بصورت یکسان انجام شد و در پایان فصل رشد عملکرد دانه ،‌عملکرد بیولوژیکی ، شاخص برداشت ، وزن 100 دانه و وزن حجمی اندازه گیری و یا محاسبه گردید و در نهایت صفات اندازه گیری شده مورد تجزیه واریانس قرار گرفت و تجزیه مرکب بر روی داده های بدست آمده از دو منطقه انجام گرفت . نتایج بدست آمده از تجزیه مرکب دو منطقه نشان داد که تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، شاخص برداشت و وزن100 دانه از لحاظ آماری درسطح احتمال یک درصد معنی دار بود. عملکرد دانه دردوتاریخ کاشت 6 و13 تیر به دلیل انطباق دوره پر شدن دانه با حرارت های متعادل بیشتر از تاریخ کاشت های 22و29 خرداد بود . برداشت در تاریخ کاشت آخر بیشتر از تاریخ های کاشت اول بود . با توجه به نتایج این بررسی نیمه اول تیر ماه تاریخ کاشت مناسب برای ماش درمنطقه میباشد .هر چندکه در تراکم کاشت بیشتر عملکرد بیولوژیکی بیشتر تولید شد ولی بدلیل تولید شاخه های فرعی بیشتر و باالطبع تولید نیام و دانه بیشتر در هر بوته ،‌درتراکم کاشت کمتر،از لحاظ آماری تفاوت تراکم های کاشت برای عملکرد دانه معنی دار نبود . رقم گوهر عملکرد بیولوژیکی و وزن 100 دانه بیشتر نسبت به رقم پر تو تولید نمود ولی وزن حجمی و شاخص برداشت در رقم پرتو بیشتر بود.