سمیرا حاج اسدپوررزمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین الملل، واحد جلفا، گروه هنر و معماری، جلفا، ایران
سعید ظروفچی - مدرس گروه کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین الملل، واحد جلفا، گروه هنر و معماری، جلفا، ایران
نسیم نجفقلی پورکلانتری - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه هنر و معماری، تهران، ایران

معماری گذشته و سنتی را می توان سرشار از مفاهیمی دانست که براساس فرهنگ، عقاید و اندیشه اسلامی ایرانی معنا می یابد. یکی از مفاهیمی که با ریشه گرفتن از فرهنگ اسلامی و باورهای دینی به عرصه معماری سنتی ایران راه یافته، موضوع «محرمیت» است. این موضوع سبب شده است که نمای بیرونی خانه ها که بخش اعظم سیمای شهر را تشکیل می دهند اغلب به صورت دیواری بلند و کاهگلی بوده و فقط درب ورودی زینت بخش آن باشد. پنجره های این خانه ها نیز اغلب کوچک و ساده بوده و در قسمت بالاتر از طبقه اول ساخته می شدند تا از اشراف عابران به داخل جلوگیری شود. این ویژگی ها سبب می شد تا سیمای شهرهای اسلامی جلوه خاصی به خود گرفته و محرمیت به عنوان یک باور دینی در آن مشخص باشد. با توجه به آنچه در باب اصول ارزشی و چگونگی به کارگیری آنان در معماری سنتی ایران سخن به میان آمد، اهمیت و ضرورت بررسی مفهوم محرمیت در شهر ایرانی اسلامی را نشان می دهد. این مقاله به بررسی مفهوم محرمیت در شهر ایرانی اسلامی می پردازد. هدف از این پژوهش روشن کردن اهمیت حریم و محرمیت و تاثیر آن در ساختار شهرهای ایرانی و اسلامی می باشد. در این مقاله ابتدا به بررسی مفهوم محرمیت و اهمیت آن و سپس به تاثیر آن در جلوه شهرهای اسلامی می پردازیم. روش بررسی در این پژوهش از نوع کیفی_توصیفی بوده و روش گرد آوری از طریق اطلاعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی بوده است. دستاوردهای پژوهش نشان دهنده آن هستند که محرمیت یکی از اصول اساسی حاکم بر هستی و پدیده های آن است که تأثیرات آن در ساختار کالبدی- فضایی معماری سنتی ایران غیر قابل کتمان است که به گونه ای بس شاخص و هنرمندانه در معماری پس از اسلام ایران زمین کالبد یافته است.

معماری سنتی، محرمیت، شهر ایرانی اسلامی، درونگرایی، آرمانشهر