احمد فیروزیان - دانشجوی دکتری و مربی دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
زهرا زنگانه - دانشجوی کارشناس ارشد مهندسی معماری، ایران، استان گلستان، دانشگاه آزاد اسلامی آزاد شهر

یکی از عوامل موثر در طراحی شهرها و مساکن بومی آن، اقلیم آن منطقه است. آنچنان که تاثیر آن در تمام تار و پود بافت شهری و حتی تک تک بناها و فضاهای معماری آن دیده می شود. اگر بناهای انسان ساز با این عامل مهم هماهنگ باشند، هم آسایش انسان را فراهم می کنند و هم کاهش مصرف انرژی را در پی خواهند داشت. بدینسان در پژوهش حاضر تلاش گردیده تا ویژگی ها و عناصر اقلیمی شهر گرگان، مورد بررسی قرار گیرد و با رسیدن از کلیات به جزییات در معماری و طراحی، تمامی عوامل مربوط به طراحی اقلیمی در این شهر بیان شده و بدنبال بررسی چگونگی تطبیق معماری و اقلیم در شهر گرگان و چگونگی توجه به شرایط آب و هوایی در ایجاد مساکن بومی آن می باشد. رطوبت و بارندگی زیاد عامل اصلی شکل گیری معماری و شهرسازی این ناحیه می باشد. بافت شهری و روستایی به صورت باز است و جهت استفاده از حداکثر تهویه و کوران و جلوگیری از راکد ماندن رطوبت، اجزای تشکیل دهنده محیط مسکونی به صورت پراکنده در محوطه استقرار می یابند. به خصوص در معماری این منطقه از عناصری جهت دفع رطوبت و حداکثر تهویه و هدایت باران و آب های سطحی استفاده شده، تا از این طریق بتوانند به نوعی معماری همساز با اقلیم دست یابند؛ که در کنار عوامل زیباشناسانه و نیز هماهنگی با محیط اطراف، شرایط آسایش را برای ساکنان خود فراهم آورد در این منطقه روند گسترش بنا بر اساس اولویت های اقلیمی و به ترتیب از سمت جنوب، شرق، غرب و سپس در ارتفاع می باشد. نتایج کلی تحقیق حاکی از آن است که مهمترین عناصر اقلیمی موثر طراحی مساکن بومی در گرگان، شامل مولفه هایی چون تابش، دما، رطوبت و بارندگی است و همچنین بیشتر از مصالح آجر و خشت با ظرفیت حرارتی بالا در ساخت و ساز مساکن بومی استفاده شده و اکثر این بناها بصورت نیمه درونگرا و درونگرا می باشند.

اقلیم، طراحی اقلیمی، آسایش، مسکن بومی، گرگان