فرشاد دارابی گلستان - دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر
اردشیر هزارخانی - دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر

در اکتشافات معدنی و ژئوشیمیایی معمولاً با حجم قابل ملاحظه ای از نتایج آنالیزهای شیمیایی- دستگاهی (داده های اکتشافی) روبرو هستیم که گاهی امکان بررسی یک به یک آنها وجود ندارد. از آنجایی که اکتشاف مواد معدنی در فضای عدم قطعیت انجام می گیرد لذا ریسک سرمایه گذاری اکتشافی جزء لاینفک این نوع فعالیت ها است و مدل سازی یک راهکار ارزنده و به صرفه می باشد. کنترل دقت و صحت مراحل آماده سازی نمونه ها و داده های آنالیتیک نیز پیش زمینه مدل های عددی می باشد که در فعالیت های معدنی با برداشت نمونه های Duplicate وReplicate بررسی می گردد. با بررسی دقت و صحت آماده سازی و آنالیز نمونه های Duplicate وReplicate اینگونه نتیجه می شود که بیشتر خطاهای ایجاد شده در این بررسی بیشتر مربوط به آماده سازی نمونه ها بوده است. با بکارگیری روش حذفی عقبگرد و مد نظر قرار دادن اثرات متقابل عنصری در تشکیل نهشته معدنی مدل سازی مربعی کامل (FCM) همبستگی 92/1% را نشان می دهد. این مدل در پیش بینی داده های جدید مناسب عمل نمی کند (R(2)(pred)=0%) و متغیرهایی خطا ساز را در خود جا داده است. با بهینه سازی مدل بر اساس طی 15 مرحله مدل بهینه و کاهیده شده (RCM) ایجاد می گردد. در این مدل متغیرهای خطاساز بر اساس معیار سنجش t شناسایی و حذف گردیده است. این عمل توسط مقایسه مدل با مدل های پیشین و بر اساس شاخص های مختلف R(2), R(2)(adj), R(2)(pred), PRESS و آماره F تائید می شود. روند همگرایی و دقیقتر شدن مدل مطابق شاخص R(2), R(2)(adj), R(2)(pred) در 14 مرحله بخوبی صورت گرفته است و مقدار آماره F با روند صعودی و PRESS با روند نزولی خود آنرا تائید نموده است. مدل RCM دارای قدرت پیشگویی مقادیر جدید در حد 78% می باشد که در یک نهشته معدنی با وجود عوامل فراوان دخیل در کانی زایی طبیعی و تنها بر اساس ژنتیک عنصری بسیار رضایت بخش است.

نمونه های Duplicate وReplicate ، اثرات متقابل عنصری، روش حذفی عقبگرد، بهینه سازی مدل، آماره F