بررسی خصوصیات فنولوژیک و مورفولوژیک ژرم‌پلاسم‌های نخود (Cicer arietinum L.) متحمل به سرما در شرایط کشت پاییزه در مشهد

به منظور بررسی تحمل به سرما و مقاومت به یخ زدگی ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.) در مزرعه در شرایط آب و هوایی مشهد، آزمایشی در سال زراعی 1384-1383در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به اجرا درآمد. در این طرح، 152 نمونه نخود شامل 30 نمونه نخود متحمل به سرما از بانک بذر مشهد، 13 نمونه نخود دریافتی از کانادا، یک نمونه نخود حساس به سرما و مابقی از نمونه‌های خزانه بین‌المللی نخود متحمل به سرما (از ایکاردا) به‌همراه چهار شاهد شامل کرج31-60-12 (دارای سازگاری نسبی به شرایط کشور)، ILC482، ILC3279 و FLIP84-48C (سه رقم اخیر متحمل به سرما در آزمایشات بین المللی) در قالب طرح مقدماتی آگومنت در کشت پاییزه (17 مهر)، مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج، تفاوت موجود در میان ژرم‌پلاسم‌های مورد آزمایش، همچنین تفاوت میان ژرم‌پلاسم‌ها و شاهدهای آزمایش از نظر مراحل فنولوژیک (شامل تعداد روزهای کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا گلدهی، گلدهی تا غلافدهی و غلافدهی تا رسیدگی) و نیز خصوصیات مورفولوژیک (شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، و مجموع طول شاخه‌ها در بوته)، معنی‌دار بود (p≤ 0.05) و تنوع قابل ملاحظه‌ای از این نظر در میان ژرم‌پلاسم‌ها وجود داشت. به‌این‌ترتیب و با توجه به این‌که درصد بقاء (تعداد بوت ه باقیمانده در زمان برداشت نسبت به تعداد بوته در زمان کاشت) در مورد 62 درصد ژرم‌پلاسم‌های مورد بررسی، بیش از 50 درصد بود و نیز با توجه به این‌که حدود 60 درصد ژرم‌پلاسم‌ها، عملکرد دانه‌ای بیش از 150 گرم در متر مربع (150 تا 442 گرم در متر مربع) تولید نمودند، بنابراین امکان مناسبی از نظر انتخاب نمونه‌های مناسب جهت ادام ه آزمایشات تحمل به سرما از جمله آزمایشات تکراردار فراهم آمده است.