نادر دانیاری - کارشناس ارشد شرکت مهندسی مشاور دزآب
محمد سلاخ پور - کارشناس شرکت مهندسی مشاور دزآب

در یک کشور خشک و نیمه خشک مانند ایران آبیاری یکی از ضرور یترین و بدیه یترین فعالی تهایی است که برای توسعه و رونق بخش کشاورزی باید ا نجام گیرد. در این میان انتخاب روشی مناسب برای آبیاری از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا در شرایط ذکر شده صرفه جویی در مصرف آبهای موجود نیز از ضروریات میباشد. رودخانه بالارود یکی از شاخه های فرعی رودخانه دز است که از ارتفاعات شمال اندیمشک سرچشمه میگیرد و در جنوب شهرستان دزفول به رودخانه دز میپیوندد . هدف از احداث سد بالارود تنظیم آب رودخانه برای آبیاری حدود ۱۲۶۰۰ هکتار از اراضی پایاب سد و کنترل طغیان رودخانه و جلوگیری از خسارت آن م یباشد. منطقه مورد مطالعه بالارود شامل دو قسمت پشمینه زار و چم گلک م یباشد. ناحیه چم گلک که در قسمت شرقی بالارود واقع شده است تا رودخانه دز ادامه مییابد و اراضی پشمینه زار در قسمت غربی بالارود تا ارتفاعات سد کرخه امتداد یافته است. شهرستان اندیمشک مهمترین و بزرگترین شهر این ناحیه است. محل سد بالارود در ۲۴ کیلومتری شمال اندیمشک قرار دارد .آبیاری در پروژه بالارود به دو روش آبیاری سطحی و تحت فشار مورد بررسی قرار گرفته است .در این مطالعات حجم کل آب مورد نیاز برای کل اراضی( ۱۲۶۰۰ هکتار) مورد بررسی قرار گرفته است . در گزینه اول کل اراضی به روش آبیاری ثقلی و در گزینه دوم آبیاری کل اراضی به روش آبیاری تحت فشار در نظر گرفته شده است. حجم کل آب مورد نیاز در یک سال برای روش آبیاری سطحی ۱۸۰۳۴۵۰۶۰ مترمکعب و برای روش آبیاری تحت فشار ۱۱۱۶۱۱۹۳۴ متر مکعب برآورد گردیده است . مابه التفاوت این دو حجم برای دو روش آبیاری ۶۸۷۳۳۱۲۶ مترمکعب ۸۸۵۸ متر مکعب م یباشد م یتوان / م یباشد که با توجه به حجم آب مورد نیاز هر هکتار اراضی تحت فشار که در این پروژه ۰۹ با تغییر روش آبیاری سطحی به آبیاری تحت فشار حدود ۷۷۶۰ هکتار خالص به اراضی طرح اضافه نمود که با اضافه شدن وسعت اراضی طرح و نیز بهره برداری بهینه از آب کشاورزی میتوان سود حاصل از اراضی و همچنین بازده اقتصادی طرح را افزایش داد . با تغییر روش آبیاری علاوه بر جنبه اقتصادی میتوان جنبه های اجتماعی و فرهنگی طرح را نیز تحت الشعاع قرار داد . بعبارت دیگر با افزایش درآمد خانوار شرایط جهت بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و آموزشی و بهداشتی بهره برداران نیز فراهم میگردد.

بالارود ، آبیاری سطحی ، آبیاری تحت فشار ، حجم آب مورد نیاز ، بازده اقتصادی