آذر محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه زابل
محمود سلوکی - اعضاء هیات علمی دانشگاه زابل
محمدرضا قنادها - عضو هیات علمی دانشگاه تهران
براتعلی سیاسر - اعضاء هیات علمی دانشگاه زابل

پس از غلات دومین منبع مهم غذایی بشر حبوبات است، بطوریکه با داشتن 32-18 درصد پروتئین نقش عمده ای در تامین پروتئین گیاهی دارد. استرسهای محیطی از عوامل اجتناب ناپذیر در کاهش محصولات می باشد و در کشور ما عامل خشکی یکی از عوامل محدودکننده تولید بوده و خطری برای تولید موفقیت آمیز محصولات زراعی می باشد. مقاومت به تنش نتیجه تعدادی مکانیزم و عکس-العمل های پیچیده می باشد. لذا ضرورت تحقیق و مطالعه بخصوص در مورد لوبیا در کشورمان محسوس است. به منظور مطالعه اجزاء عملکرد در استرس خشکی تعدادی از ارقام لوبیا در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی کرج طی سال 1383 کشت گردید. فاکتور دور آبیاری برای شرایط طبیعی 7 روز یکبار و برای شرایط استرس 10 روز یکبار اعمال شد.در طی رشد گیاه برخی صفات مورفولوژیکی موثر بر عملکرد و اجزاء آن مانند جوانه زنی ، تاریخ گلدهی ، تاریخ رسیدگی ، طول دوره پر شدن ، فرم بوته ، تعداد غلاف در بوته ، تعداد دانه در بوته ، طول غلاف و دم آن ، طول و عرض و قطر دانه ، وزن صددانه ، رنگ گل و بذر و ... یادداشت برداری شد و با نرم افزارSAS,SPSS مورد تجزیه تحلیل چند متغیره قرار گرفت. نتایج نشان داد که صفات کمی موثر بر عملکرد و اجزای آن در شرایط تنش خشکی با طرح بلوک کامل تصادفی در سطح 0.01 به شدت معنی دار شد. بین تعداد ساقه های فرعی در بوته با وزن صد دانه و همچنین عرض بذر با قطر میانگره بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار مشاهده می شود. . با تجزیه به عاملها 6 عامل اصلی مشخص شد که درفاکتوراول صفت عرض بذر روی عملکرد بیشترین اثر را داشت. در فاکتور دوم طول میانگره و وزن غلاف دارای بیشترین اثر روی عملکرد در شرایط تنش بودند، در بین کلیه صفات ، عرض بذر، طول میانگره و وزن غلاف بیشترین و ارتفاع بذر و تعداد گره روی ساقه اصلی کمترین رابطه را با عملکرد در شرایط تنش خشکی دارند.

لوبیا معمولی، استرس خشکی، عملکرد و اجزای آن، تجزیه چند متغیره، صفات کمی