روح الله وفایی زاده - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد خاکشناسی گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
شمس اله ایوبی - استاد خاکشناسی گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
مریم یوسفی فرد - استادیار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تخریب خاک که به دنبال تغییر کاربری زمین و پوشش گیاهی آن رخ می دهد، مشکل زیست محیطی گسترده ای است که می تواند سبب تغییر ساختمان و به تبع آن منافذ خاک شود. در این پژوهش به بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی روی نوع و اندازه منافذ خاک در مقیاس میکروسکوپی با استفاده از تکنیک میکرومرفولوژی در زیر در اراضی تپه ماهوری منطقهیاسوج انجام گرفته است. از هر کاربری (جنگل طبیعی، جنگل تخریب شده و زراعت دیم)15 نقطه به صورت تصادفی ازشیب های متفاوت از عمق 0-10سانتی متری نمونه دست نخورده جهت انجام آزمایشات میکرومورفولوژی برداشت گردید. پس از آماده شدن مقاطع نازک با رزین پلی استر و توصیف میکرومرفولوژی آنها به کمک میکروسکوپ پلاریزان انجامگرفت و درصد منافذ با اندازه های متفاوت با استفاده از نرم افزار Image Tool 3.00 محاسبه شد . منافذ خاک موجود درکاربری جنگل طبیعی و جنگل تخریب شده از نوع کانال، حجرهای و درصد کمی واگ بود اما در کاربری هایی که تحت کشت و کار و عملیات خاک ورزی قرار گرفته بودند، درصد و نوع منافذ تغییر کرده و به طور عمده، منافذ از نوع واگ، کانال،صفحه ای و کمی حجره ای موجود بود. در کاربری دیم اندازه غالب منافذ خاک در محدوده کم تر از 706میکرون مربع (منافذ ریز) بودند، در حالی که در جنگل طبیعی تنوع منافذ خاک از نظر اندازه و مساحت منافذ بزرگتر از 4415 میکرون مربع (منافذ درشت) بود که وجود چنین منافذی می تواند باعث گسترش و توزیع بهتر ریشه ها و جذب آب و عناصر غذایی بیشتر در جنگل طبیعی گردد. در اراضی جنگل تخریب شده، عمده منافذ از نوع متوسط ( 706-4415 میکرون مربع) بودند.

کاربری جنگل، جنگل تخریب شده، کاربری دیم، میکرومرفوژی