زهره حقیقی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد
احمد مدنی - استادیار گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد
فرشید وزین - استادیار گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گناباد

به منظور بررسی تاثیر سطوح آبیاری و مقادیر نیتروژن مصرفی بر تولید و تسهیم ماده ی خشک آفتابگردان رقم ایزوفلور،آزمایشی به صورت اسپیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 اجرا شد. تیمار آبیاریبعنوان عامل اصلی دارای سه سطح آبیاری مطلوب (هر هفت روز یکبار)، تنش رطوبتی در مرحله ی هشت برگی (آبیاری پساز 80 میلیمتر آب تبخیر از تشت تبخیر) و تنش رطوبتی در مرحله ی گلدهی (آبیاری پس از 90 میلیمتر آب تبخیر از تشتتبخیر) انجام شد. تیمار نیتروژن به عنوان عامل فرعی در سه سطح، که در هر سطح به طور مساوی 120 کیلو گرم نیتروژندر هکتار ولی در مراحل مختلف رشدی تقسیط کود، سطح اول 25 درصد آن در مرحله کاشت، 50 درصد در مرحله ی 8برگی، 25 درصد در مرحله ی ظهور طبق، سطح دوم 50 درصد در مرحله ی 8 برگی، 50 درصد در مرحله ی ظهور طبق،سطح سوم 50 درصد درمرحله ی کاشت، 50 درصد در مرحله ظهور طبق مصرف شد. تغییرات وزن خشک اندام هوایی (برگو ساقه و طبق ( و وزن خشک کل در طول دوره ی رشد به طور معنی دار تحت تاثیر تنش آبی قرار گرفتند و نشان داد دلیلافزایش وزن خشک اندام هوایی و تولید ماده خشک کل در گیاهان تحت تاثیر آبیاری مطلوب گسترش بیشتری و دوام بهترسطح برگ بود که موجب ایجاد منبع فیزیولوژیکی کافی جهت استفاده بیشتر از نور دریافتی و در نتیجه انتقال بیشتر موادباعث افزایش غیر معنی دار عملکرد دانه گردید. زمان کاربرد نیتروژن تاثیر معنی دار بر وزن خشک کل و برگ در مرحله ینهایی و وزن خشک کل و طبق در مرحله ی سوم داشت و نشان داد در صورتیکه تقسیط نیتروژن متناسب با نیاز واقعی گیاهبه این عنصر منطبق گردد، نیتروژن بدلیل تاثیر ی که در افزایش سطح برگ و رشد رویشی اندام هوایی گیاه دارند از طریقافزایش کارایی فتوسنتز سبب افزایش تولید ماده خشک می شود در شرایط آبیاری مطلوب تقسیط کودی (N(3 باعث افزایش غیرمعنی دار 16/31 درصدی وزن خشک کل در مرحله ی نهایی و کاهش غیر معنی دار 16/44 درصدی عملکرد دانه نسبت به تسقیط کودی (N(2 شد. در حالی که در شرایط تنش در مرحله 8 برگی تقسیط کودی اول باعث کاهش معنی دار بترتیب 28/56 و 29/89 درصدی وزن خشک کل نهایی و کاهش غیر معنی دار 14/20 و 12/11 درصدی عملکرد دانه نسبت به تقسیط کودی دوم و سوم شد و نشان داد زمانی نیتروژن باعث افزایش وزن خشک و عملکرد شود که مقدار کافی از آب جهت مصرف نیتروژن در دسترس گیاه باشد.تقسیط کود در زمانی که گیاه با نتش خشکی مواجه شود محدودیت آب سیب کاهشجذب ازت و انتقال آن به اندام فتوسنتزی و کاهش بیوماس کل در نتیجه عملکرد دانه شد. بنظر می رسد که در شرایط آبیاری مطلوب، تقسیط کودی مناسب با نیاز گیاه باعث افزایش تولید ماده خشک در حالی که در شرایط تنش خشکی تقسیط کود در زمانی که گیاه با نتش مواجه نباشد از طریق تاثیر بر ماده خشک موجب تغییر عملکرد دانه شد.

آفتابگردان، تنش خشکی ، تقسیط نیتروژن ، عملکرد دانه و تسهیم ماده خشک