فروغ السادات کیامرزی - دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی و حاصلخیزی خاک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان- نویسنده مسئول
حبیب الله نادیان قمشه - عضو هیئت علمی دانشگاه منابع طبیعی ملاثانی
عبدالامیر یوسفی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دزفول، گروه خاکشناسی
علیرضا جعفرنژادی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی خوستان

تعیین شکلهای معدنی فسفر و ارتباط آن ها با یکدیگر و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاکهای آهکی اطلاعات مفیدی را برایارزیابی وضعیت فسفر و نیز حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه در اختیار می گذارد. به منظور کسب چنین اطلاعاتی، فسفر کل وتوزیع آن در شکلهای مختلف در 20 نمونه خاک استان خوزستان به روش عصاره گیری متوالی تعیین و رابطه ی این شکل ها بایکدیگر و با ویژگیهای خاک مطالعه شد. میزان فسفر کل 567 تا 1089 میلی گرم بر کیلوگرم خاک بدست آمد . شکل های معدنی فسفر شامل دی کلسیم فسفات با میانگین 9/1، اکتا کلسیم فسفات با میانگین 180 ، فسفات آلومینیوم با میانگین 9/2، فسفات آهن با میانگین 7/7، فسفر محبوس با میانگین 25/1، آپاتیت با میانگین 399 میلی گرم بر کیلوگرم، ظرفیت تبادل کاتیونی با میانگین 22/9 میلی اکی والان بر صد گرم خاک ، آهک فعال با میانگین 13/7 درصد، رس خاک با میانگین 24/3 درصد بدست آمد. شکلهای معدنی مختلف فسفر شامل دی کلسیم فسفات، فسفات آهن، فسفات آلومینیوم، فسفر محبوس بافسفر قابل جذب به روش اولسن روابط معنی دار و مثبتی را نشان دادند. همچنین بین شکلهای مختلف فسفر همبستگی معنیداری بدست آمد که احتمالا بیانگر وجود یک رابطه پویا بین آنها در خاک می باشد. بین ظرفیت تبادل کاتیونی با دی کلسیمفسفات و فسفات آلومینیوم و فسفر محبوس شده و فسفر کل، بین درصد رس با فسفات آهن و فسفر محبوس شده، بین درصدشن با آپاتیت همبستگی مثبت و معنی داری بدست آمد و بین درصد کربن آلی با آپاتیت و فسفر کل، بین کربنات کلسیممعادل با اکتا کلسیم فسفات، بین درصد آهک فعال با اکتا کلسیم فسفات و آپاتیت و فسفر کل، بین میزان اسیدیته با آپاتیت وبین درصد سیلت با آپاتیت و فسفر کل، بین میزان هدایت الکتریکی با دی کلسیم فسفات و اکتا کلسیم فسفات و فسفاتآلومینیوم همبستگی معنی دار و منفی بدست آمد. با توجه به نتایج میزان اشکال معدنی فسفر در کشت و صنعت هفت تپهبیشتر از کشت و صنعت امیر کبیر بوده که علت آن قدمت بیشتر کشت و صنعت هفت تپه می باشد.

شکل های فسفر ، خاکهای آهکی ، عصاره گیری متوالی