محمدکاظم شاکر - استاد دانشگاه علامه طباطبائی

اسلام در دل جاهلیت حاکم بر جزیره العرب ظهور کرد و این در حالی بود که مغرب زمین نیز در قرون وسطی به سر می برد که غربیان خود به آن «عصر تاریک» (Dark Age) می گویند. با این حال، تابش نور اسلام بر شرق و غرب عالم اثری شگفت گذاشت به طوری که نه تنها تمدن پربار اسلامی، بلکه تمدن غرب نیز مدیون پیامبر گرامی اسلام و قرآن کریم است. اما چگونه شد که تمدن اسلامی که غرب را نیز از تاریکی قرون وسطی درآورد، خود دچار رکود و گاه عقبگرد شد. مهم تر آن که چه باید کرد تا تمدن دیگری با عنوان تمدن نوین اسلامی ایجاد کنیم. این مقاله هم به مواردی اشاره دارد که باعث رکود تمدن اسلامی شده است و هم به مواردی که لازمه ساخت تمدن نوین اسلامی است. اهم اصولی که در ساخت تمدن نوین اسلامی باید به آنها توجه شود به این قرار است: 1. پاسداشت کرامت انسان به عنوان مهم ترین اصل؛ 2. لزوم تکیه حاکمیت در جوامع اسلامی بر خرد جمعی؛ 3. اصل قرار دادن باطن دین به جای ظاهر دین؛ 4. لزوم دیالوگ فرهنگها و به گزینی فرهنگی؛ 5. دانش بنیان شدن تمدن نوین اسلامی؛ 6. استقلال مراکز علمی و دانشگاهی از دولت و حاکمیت سیاسی.

تمدن، فرهنگ، گفتگوی تمدن ها، دیالوگ فرهنگ ها، تمدن اسلامی، تمدن نوین، به گزینی فرهنگی