مجید روحی دهکردی - استادیار، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، ایران
منصور پهلوان - استاد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ایران
عبدالهادی فقهی زاده - دانشیار، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، ایران

نفْس به معنای ذات و حقیقت شیء است. واژه نفْس درآیات قرآن به یکی از سه معنای: خود (ذات یا وجود)، درون (باطن) و شخص انسان (انسان) به کار رفته است که بازگشت معنای دوم و سوم نیز به همان معنای اول است. واژه نفس به دلالت مطابقی، بیانگر معنای «روح انسانی» نیست بلکه معنای اصلی و مطابقی آن، چنانکه گفته شد، همه ذات و جوهر یا وجود حقیقی یک چیز است و چون این ذات و وجود حقیقی برای انسان، قائم به روح اوست، نفْس، روح معنا شده یا در زبان عرب به این معنا به کار رفته است. در کاربرد روح برای انسان، معمولاً بعد غیر جسمانی وجود او مد نظر است ولی در کاربرد نفس برای انسان، خود انسان یا شخص انسان مد نظر است بدون اشاره به بعد خاصی از وجود او، هرچند انسانیت انسان یا تشخص انسان، قائم به روحش باشد.

نفس، معانی نفس، روح، قرآن