محمد معرفت - دانشجوی دکتری شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

در اوان ظهور اسلام با نزول تدریجی آیات قرآن ، گروندگان به اسلام با انبوهی از مفاهیم و قصص در قرآن کریم مواجه شدند که بخشی از آن ها از تعالیم مشترک ادیان آسمانی بود و پیش تر به نوعی در کتب عهدین و دیگر کتب دینی مطرح شده بود. ایجاز و گزیده گویی قرآن کریم از یک سو و کنجکاوی مسلمانان اهل کاوش از سوی دیگر انگیزه ای بود تا آنان در پی یافتن جزئیات مسائل و نیز پی بردن به نکات ریز برخی مفاهیم قرآنی همچون آفرینش ، رستاخیز و نظایر آن ، در صدد جست و جو در منابع پیشینیان برآیند. همراهى خلفای اهل سنت، از جمله عمر با قصه سرایان، ممنوعیت نگارش حدیث، مسامحه در نقل و بررسى روایات و حذف اسناد روایات، نقش اثر گذار حکومت اموی در اشاعه اسرائیلیات، فقدان ضوابط و معیارهای دقیق برای تشخیص اسرائیلیات و احادیث موضوعه در ابتدای شکل گیری جوامع روایی، از جمله زمینه هاى گسترش اسرائیلیات در منابع تفکر اهل سنت می باشند. پس از بررسی این زمینه ها و معرفی معروف ترین چهره هاى پدیدآورنده اسرائیلیات از قبیل عبدالله بن سلام، کعب الأحبار، وهب بن منبه، عبدالله بن عمرو بن عاص و ابوهریره، به اعترافات علمای اهل سنت مبنی بر وجود اسرائیلیات در کتب اهل سنت پی می بریم. بنابراین با توجه به اینکه بزرگان اهل سنت مبدأ و منشأ ترویج اسرائیلیات می باشند، منابع و کتابهایشان غیرقابل اعتماد است، و برای رسیدن به سخنان پیامبر مکرم اسلام(ص)، طریقی جز عترت طاهرین علیهم السلام نداریم.

اسرائیلیات، کعب الأحبار، ابوهریره، وهب بن منبه، حدیث اهل سنت