یعقوبعلی نجفی - دانشآموخته کارشناسی ارشد گروه آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
علی داد کرمی - استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس

خشکسالی و برداشت بیرویه از منابع آبی زیرزمینی موجب کاهش کمیت و کیفیت آن شده است. برای حفظ کیفیت آبهای زیرزمینیاطلاع از پراکنش مکانی و زمانی ویژگیها اهمیت بسزایی دارد. هدف این پژوهش تعیین مناسبترین روش میانیابی و تحلیل تغییرپذیریمکانی کاتیونهای آبهای زیرزمینی دشت ابرج بود. ویژگیهای آب زیرزمینی نظیر: نسبت جذبی سدیم (SAR ،(سدیم (Na ،(منی زیم (Mg ،(کلسیم (Ca ،(پتاسیم (K ،(مجموع کاتیونها، قابلیت هدایتالکتریکی (EC ،(و اسیدیته (pH (مطالعه شدند. میانیابی پارامترها در نقاط فاقد داده با روشهای کریجینگ، وزن دادن عکس فاصله (IDW (و کوکریجینگ، با برازش مدلهای خطی، نمایی، گوسی و کروی بر نیمتغییرنمای تجربی انجام شد. برای دست یابی به بهتر ین روش میانیابی از اعتبارسنجی متقاطع و آمارههای میانگین ار ی ب خطاها، میانگین مطلق خطاها، مربع میانگین خطاها و جذر میانگینمربعات خطاها استفاده شد. با بهترین روش درونیاب، نقشه پراکنش مکانی پارامترها تهیه گردید. برای انتخاب بهترین مدل یمتغییرنماها از مقدار RSS کمتر، استحکام ساختار فضایی قویتر و ضریب تبیین بیشتر استفاده شد. نتایج نشان داد که برا ی تهی ه نقشه پراکنش مکانی پتاس یم و EC روش کریجینگ و برا ی سد یم، کات یونها، کلسیم، منیزیم، SAR و pH روش IDW بهترین می انی اب بود. توزیع مکانی غلظت SAR در تمام دشت ابرج تقریبا یکنواخت بود. غلظت Ca از جنوب به شمال و در غرب دشت افزایش داشت. توزیعسایر پارامترها در آبخوان دشت، مشابه و ب یشتر ین مقاد یر آنها در جنوب و کمترین میزان آنها در شمال و غرب منطقه مشاهده شد. بر اساس دیاگرام شولر برای شرب، آبهای زیرزمین ی منطقه به سه گروه خوب ( 17درصد)، قابل قبول ( 54 درصد) و نامناسب (29درصد) تقسیمبندی شد. برا ی مصارف کشاورز ی (بر اساس دیاگرام ویلکوکس) نیز در سه گروه با ک یفی ت خوب ( 19درصد)، مناسب (75 درصد) و با کیفی ت نامناسب ( 5 درصد) قرار داشت. عمده آبهای منطقه برای مصرف دام شرایط بهینهای را داشت.

پراکنش مکانی، پهنهبندی، دشت ابرج، زمینآمار، کیفیت آب