سیدعلی علوی - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس
نسرین ریاحی

دربرنامهریزی شهری تحلیل و چگونگی قرارگیری کاربری های اراضی شهری در کنار هم اهمیت اساسی داشته ، و همچنین تاثیرات مثبت و من فی کاربریهای همسایه بر روی هم باعث سازگار یا ناسازگاری آنها گردیده است، لذا این امر ممکن است در بعضی مواقع نیز باعث پایین ماندن سطح کیفیت زندگی و کاهش کارآیی آنها شود. منطقه مورد مطالعه که محله عنصری در شهرستان مشهد بوده است ، به دلیل مجاورت با بارگاه حضرت رضا(ع) و همچنین خیابانهای پرتردد از سمت ترمینال وفرودگاه بین المللی وظیفه سنگین اسکان و هدایت زائران و مسافران را بر عهده داشته است ، در که شرایط خاصی باعث تغییرات گسترده کاربری اراضی شهری این محله طی دو دهه گذشته شده است. ناکار آمدی ، تک بعدی نگری ، لزوم جامع نگری در اتخاذ بهترین تصمیم گیری در مکانیابی کاربری ها، بهره گیری از تخصصهای مختلف بر اساس معیارهای چند گانه کمی وکیفی ، استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره(MCDM (را بیش از پیش ضروری نموده و ، همچنین تلفیق این روش ها با با تحلیل های کمی سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS ( ، قابلیت نمایش و توانمندی تحلیل های مکانی را دراین راستا بسیار سودمند نموده است. دراین پژوهش بهمنظور تشخیص کاربریهای ناسازگار شکل گرفته در منطقه مورد مطالعه ، ابتدا مطالعات اولیه جهت شناسایی عوامل موثر بر سازگاری کاربری ها انجام گردیده است، سپس در قالب تکنیکهای تصمیم گیری چند معیار ( ه MCDM ( و با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی( AHP ،( وزندهی به اهمیت سازگاری هر یک از کاربریها صورت گرفته است ، همچنین با مدل تحلیلی تاپسیس( TOPSIS ( به رتبهبندی محدودههای سازگار وناسازگارکاریری اراضی شهری پرداخته شده است. در نهایت با ترکیب این مدلها در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS( تحلیل و نقشه نهایی سازگاری کاربری اراضی شهری در منطقه مورد مطالعه ارائه گردیده است.

سازگاری ، کاربریاراضی شهری ، مدل تصمیمگیری چندمعیاره (MCDM )، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS )، مدل تاپسیس ، تحلیل سلسلهمراتبی( AHP )