حامد شجاع - کارشناس ارشد معماری دانشگاه علوم و تحقیقات خرم آباد
مهمدی روزه دار - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه علوم و تحقیقات ایلام

چهارطاقیها از جمله بناهای مذهبی برجای مانده از دوران پیش از اسلام میباشند که تعداد بیشماری از آنها در مسیر راههای مهم تاریخی و باستانی ایران قرار دارند. فرم ساختاری این بناها معمولا به صورت بنایی با پلان مربع بوده که دارای سقف گنبدی شکل میباشند، این بناها بر روی چهار جرز قطور قرار دارند و عموما از چهار طرف باز هستند. اکثر این بناها در خارج از شهرها قرار گرفتهاند و عموما بر روی تپهها و مناطق دور دست واقع شدهاند و به ناچار در طول زمان با توجه به عوامل گوناگون دچار آسیبهایی شدهاند و کمتر مورد توجه قرار میگیرند که لذا رسیدگی به آنها دارای اهمیت میباشد. پژوهشگران گذشته کمتر به تاثیر شکل و نوع مصالح بر پایداری چهارطاقیها پرداختهاند و این مقاله برای نخستین بار، تاثیر ساختار فرمی چهارطاقیها را بر پایداری آنها مورد تحلیل قرار میدهد. این پژوهش، در برگیرنده مطالعات کتابخانهای از یک سوی و مطالعات میدانی و برداشت چهارطاقیها از سوی دیگر میباشد و در پی آن به آنالیز ایستایی آنها خواهد پرداخت. در ابتدا چهارطاقی های مورد بررسی، معرفی و معماری آنها تشریح و سپس تحلیل آنها با توجه به فرم، شکل و نوع مصالح انجام می ردیپذ . این مقاله آشکار کرد که مهمترین عامل تاثیرگذار پایداری در چهارطاقیها فرم، شکل و نوع مصالح و از سوی دیگر آسیبپذیرترین بخش بنا، محل اتصال پایه به گنبد میباشد.

چهارطاقیها، فرم و شکل، نوع مصالح، پایداری