فاطمه مینا - دکتری زبان و ادبیات فارسی و مدرس پردیس شهید باهنر شیراز

یکی از منظومه های حماسی که توانسته است؛ برای خود مخاطبان زیادی در جهان پیدا کند و هرگز به کهنگی نگراید؛شاهنامه فردوسی است. تفاوت این منظومه حماسی با دیگرحماسه ها، تنها به جهت ظاهر آنها نیست؛ بلکه به علت توجه بهویژگیهای اخلاقی متفاوت، مانند پند واندرز ،حکمت و ... است که همواره فردوسی در خلال بیان داستانها و جریانهایپهلوانی، توجه خوانندگان را به آنها معطوف داشته.در این مقاله به صورت توصیفی و تحلیلی به اشعاری میپردازیم که فردوسی در آنها همه ی افراد را سفارش به عدل و دادو نبرد علیه ظلم و بیدادگری کرده است. این اشعار یا از زبان پادشاهان نیکوخصالی است که معتقدند تنها برای احقاق حقمحرومان، خود را ملزم به حکومت داری و سلطنت دانسته اند و یا از زبان پهلوانانی است که اگر به نبرد دشمنان میروند و یادر جنگی شرکت میکنند؛ هدفشان تنها دربردارنده انتقام یا کینه جویی شخصی نیست؛ بلکه هدف آنها مقابله با بیداد وبرپایی دنیایی است که میخواهد بدیها و پستیها را جانشین خوبیها و دین بهی کند. درادامه به عواقب شومی میپردازیمکه فردوسی معتقد است؛ گریبانگیر ظالمان و کسانی خواهد شد که به دادگری و عدالت، بیاعتنا بوده اند. پس میتوان به اینمهم دست یافت که وجود مفهوم ظلم ستیزی در بیشتر اشعار فردوسی میتواند ریشه در اعتقادات دینی او داشته باشد

فردوسی، منظومه های حماسی، عدل و داد، ظلم ستیزی