محمدرضا عوضی یار - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل
وحیده هدایت - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل

یکی از بحران های مهمی که در آینده نزدیک بشر را تهدید و بهموضوع تنش زایی در بین ملت ها نبدیل خواهد شد، مسئله کمبودآب است. از طرف دیگر، یکی از مسائل بسیار مهم در بحث استفادهکارا از عوامل تولید کشاورزی مسأله نعیین برنامه زراعی بهینه است.مدل برنامه ریزی فرا آرمانی یکی از تکنیک های تعیین الگوی بهینهکشت است که تصمیمات مدیر را کامل تر اعمال نموده و در تعریفمحدودیت ها انعطاف پذیری بیشتری نسبت به مدل های برنامه ریزیخطی و آرمانی دارد. در مطالعه حاضر با بهره گیری از روش هایبرنامه ریزی آرمانی و فرا آرمانی و با تأکید بر محدودیت آب، الگویبهینه کشت محصولات زراعی شهرستان پاسارگاد در استان فارستعیین شد. همچنین، با توجه به شرایط بحرانی آب در منطقه،آرمان آب آبیاری با وزن بیشتری وارد مدل شده و فرا آرمان ها اکثراًبرای این وضعیت تعریف شده اند. با درنظرگرفتن حد مجاز انحرافصفر از فرا آرمان های مربوط به آب آبیاری و حل مدل با سه سطحانحراف مجاز از فرا آرمان مربوط به سایر منابع نولید، نتایج نشانداد که با افزایش انحراف، سطح زیر کشت نیز افزایش یافته و از 21117 به 22074 هکتار می رسد. با توجه به نتایج، الگوی بهینه کشت می بایست به گونه ای تعیین شود که کشاورزان به سمتکشت محصولات با نیاز آبی کمتر بروند. بنابراین، طبق الگویبدست آمده، پیشنهاد می گردد که از کشت شلتوک که بیشترینمصرف آب را بین محصولات دارد خودداری شده و به جای آنچغندرقند که جایگزین خوبی برای دوره های تناوب با گندممی باشد، کشت گردد.

برنامه زراعی بهینه، مدل آرمانی، فرا آرمان، شهرستان پاسارگاد