مرضیه میرامینی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد
جواد وروانی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک
محمدحسن احرام پوش - دانشگاه علوم و تحقیقات یزد

با افزایش جمعیت و کاهش ریزش های جوی، قسمت عمده ای از کشور با مشکل تأمین آب شرب و کشاورزی روبه رو بوده است؛ به طوری که در بعضی شهرها حالت بحرانی ایجاد گردیده است. این در حالی است که استراتژی استفاده از فاضلاب تصفیه شده به عنوان منبع جدید آب در دهه اخیر اهمیت قابل توجهی پیدا کرده است. در این بین استفاده از پساب شهری در ابیاری اراضی کشاورزی می تواند علاوه بر خصوصیات فیزکوشیمیایی خاک زراعی منطقه هدف اثرات مثبت یا منفی داشته باشد، لذا بررسی این موضوع در برنامه های مدیریتی استفاده از پساب ضروری است. بر این اساس در این تحقیق وضعیت کیفی خاک زراعی دشت فراهان و خاک محوطه تصفیه خانه دشت فراهان بررسی می گردد. بدین منظور 12 پارامتر کیفی خاک محوطه تصفیه خانه شهری اراک با دو استاندارد زیست محیطی مقایسه شد. علاوه بر این پارامترهای EC و pH آب و خاک دشت فراهان نیز با استانداردهای زیست محیطی و مقادیر پساب و خاک محوطه تصفیه خانه و مقایسه شدند که بدین منظور از آزمون تی تست تک نمونه ای و از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه برای بررسی مقادیر پارامترهای کیفی خاک در سه عمق پروفیل خاک بهره گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان داد که تجمع فلزات سنگین در لایه سطحی خاک کمتر از لایه های زیرین است و تجمع pH در لایه سطحی خاک زراعی دشت فراهان بیشتر از لایه های عمقی است؛ ولی درمورد EC عکس این قضیه صادق است. آنالیز آماری pH و EC، اختلاف معنی دار بین عمق های مطالعاتی را نشان نداد. همچنین نتایج نشان داد که عناصر جیوه و نیکل بیشترین آلایندگی را در خاک محوطه تصفیه خانه فاضلاب شهری اراک ایجاد کردند، در حالی که کمترین شاخص آلایندگی مربوط به ارسنیک، سرب و کبالت بود. با این حال برای کاهش خطرات زیست محیطی، استفاده از پساب شهری اراک برای زراعت محصولات غیرخوراکی و اصلاح و توسعه مراتع دشت میقان پیشنهاد می شود.

آلودگی خاک، فاضلاب شهر ، دشت فراهان