مدیریت مردم نهاد کشاورزی، محیط زیست و منابع طبیعی متضمن توسعه پایدار

امروزه رشد روزافزون جمعیت، موجب نیاز بیشتر بشر به مواد غذایی گردیده که این عامل موجب گسترش تولیدات کشاورزی و تأثیراتسوء بر خاک و منابع پایه شده است. استفاده ازکود و سموم دفعآفات علاوه بر آلوده سازی خاک و منابع آبهای سطحی و زیرزمینی،باعث فرسایش ژنتیکی و انقراض گونه های جانوری و گیاهی نیز میشود. این فرایندها، تعادل های زیست محیطی و بومی را به تدریج برهم می زند و پیامدهای خطرناکی را در پی دارد. بر این اساس، توسعهپایأدار به منظور مدیریت و حفاظت از منابع پایه و معرفی وبکارگیری پیشرفت های فنی و ساختار تشکیلاتی مناسب در اینزمینه، اقداماتی را توصیه می کند. در واقع نظام توسعه پایدارکشاورزی، یک نظام تولیدی است که بر شیوه های مدرن کشاورزیتکیه دارد و با استفاده از این شیوه ها و مدنظر قرار دادن مسائلزیست محیطی، به اقتصادی بودن و بازده تولید نیز توجه کافی میشود. اهمیت بخش کشاورزی در زمینه های مختلف اقتصادی،اجتماعی، سیاسی و ... در کشورمان ونقش حساس منابع پایه وطبیعی در این بخش، برای دستیابی به توسعه پایدار کشأورزی،ملاحظاتی را پیش روی ما قرار می دهد که این مقاله برخی ازپتانسیل ها و تنگناهای فراروی بخش کشاورزی کشور در ارتباط باتوسعه پایدار کشاورزی را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. نظام های اجتماعی بسیار فراتر از دولت ها عمل می کنند و دولت هانمی توانند به تنهایی مسئولیت تمامی پیامدها و کاستی ها را بهعهده بگیرند. در بیانیه هزاره ملل متحد، حکمرانی کارآمد، به عنوانیکی از شرط های اصقی دستیابی به توسعه پایدار مطرح شده است.چالش های پیش روی منابع طبیعی و محیط زیست در کشور ما، بهنوعی نشانگر حکمرانی ضعیف دستگاه های متولی این بخش طیدهه های گذشته است به گونه ای که از نظر شاخص عملکرد زیستمحیطی از رتبه 53 در سال 2006 به رتبه 114 در سال 2012سقوط کرده ایم. بررسی آمارهای سیل، فرسایش خاک، گرد و غبار،کاهش آب و وضعیت کیفی و کمی جنگلها و مراتع نشان دهندهروند تخریبی و زوال منابع طبیعی کشور، در چند دهه گذشته بهشمار می رود که به دلایل گوناگونی چون تغییر اققلیم و حکمرانینامناسب در این بخش روی داده است. مقایسه اعتبارات بخشکشاورزی با بخش های منابع طبیعی و محیط زیست نیز نشانگرتوجه بسیار کم به مقوله منابع طبیعی و محیط زیست است. البته این نوشتار به دنبال نفی اهمیت کشاورزی در اقتصاد و اشتغالکشور نیست اما به دلیل وجود تفاوتها و تضادها در اهداف ومأموریت های این دو نهاد، مدیران منابع طبیعی، قدرت چانه زنی ورقابت ندارند و سیاست گذاری های بخش منابع طبیعی، تحت تأثیربخش کشاورزی و در حاشیه آن قرار می گیرد. منابع طبیعی بسترانجام تمامی فعالیت ها است و نمی توان یک ظرف بزرگ را داخلیک ظرف کوچکتر گذاشت. نکته مهم دیگر در حکمرانی پایدارعرصه محیط زیست و منابع طبیعی، لزوم برنامه ریزی جامع و پرهیزاز بخشی نگری و سیاسی کاری در مسائل مربوط به منابع طبیعی ومحیط زیست است. رهبر انقلاب اسلامی در این زمینه فرمودند: «مسئله محیط زیست، مسئله این دولت یا آن دولت، مسئله این شخص یا آن شخص و مسئله این جریان یا آن جریان نیست، بلکه موضوعی کشوری و ملی است که باید برای حل مشکلات مرتبط با آن، همه دست به دست یکدیگر دهند». یکی از مهمترین چالش های محیط زیست و منابع طبیعی در کشور ما، نبود هماهنگی بین نهادهای مختلف است که گاهی موجب بی اثر شدن فعالیتهای یکدیگر می شوند. اگر تصمیمات اجرایی حاصل چانهزنی ها، ارزیابی و خردورزی دیدگاه های فکری مختلف باشد، کمترینآسیب به منابع طبیعی وارد خواهد شد.بخش دیگری از حکمرانیکارآمد به نقش بسیار کلیدی مردم و سازمان های مردم نهاد مربوطمی شود. راهبرد صحیح در این بخش، درک رفتارها و منافعی استکه بهره برداران این عرصه ها را به سوی استفاده غیراصولی و بیش ازحد از منابع هدایت می کند. تحقق برنامه های دولتی بدون مشارکتمردم عملاً امکان پذیر نیست اما با شناخت این رفتارها و منافع،می توان زمینه همکاری و جلب مشارکت مردمی را فراهم کرد.رهبری نیز مسئولیت حفاظت از محیط زیست را هم ردیف با مسئولان دولتی به عهده مردم و سازمان های مردم نهاد گذاشتند،ایشان، نقش آفرینی مردم برای حفظ محیط زیست را مهم ارزیابی ومطالبی که باید بیان شوند، امروز گفته شد و از این پس مردم باید قضاوت کنند که کدام دستگاه ها به وظیفه خود برای حفظ محیط زیست عمل می کنند و کدام دستگاه ها برای حفظ محیط زیست، تلاش و اقدام لازم را انجام نمی دهند».

Keywords:

حفظ محیط زیست , سازمانهای مردم نهاد , مدیریت مردم نهاد , حفاظت منابع طبیعی , روند تخریبی محیط و منابع پایه , مدیریت مسئولانه