محمدرضا کیان زاد - اعضاء هیئت علمی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور
علی اکبر قره داغی - اعضاء هیئت علمی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور

ارزش ناخالص ملی تولیدات گوسفند و بز سال 1380 کشور بالغ بر 7/6 میلیارد دلار برآورد شده است. این درآمد حاصل از تولید 400 هزار تن گوشت قرمز، 820 هزار تن شیر، 60 هزار تن پشم ، 8400 تن کرک و مو، 22 میلیون جلد پوست و 188 هزار تن امعاء و احشاء بوده است . بر اساس آمار مرکز آمار ایران، نسبت جمعیت روستایی به کل جمعیت کشور از 42/1 درصد در سال 1370 به 33/3 درصد در سال 1382 کا هش یافته است . تعداد بهره برداران بخش پرورش گوسفند و بز نیز با 32/2 درصد کاهش از 2/3 میلیون نفر به 1/56 میلیون نفر رسیده است . سهم جمعیت عشایر کشوراز حدود 38 % در سال 1342 به 2/1 درصد جمعیت کشور در سال 1376 تقلیل یافته است . در سر شماری کشاورزی سال 1382 مجموع گوسفند و بز کشور 57/3 میلیون راس بدست آمده است . بالغ بر 26 نژاد گوسفند و 7 نژاد بز در کشور وجود دارد و تنوع گوسفندان موجود کشور در بین گوسفندان دنبه دار جهان منحصر به فرد می باشد . پرورش گله های عشایری و اغلب گله های روستایی بصورت سنتی و کم بازده است . پرورش نیمه صنعتی گوسفند و بز بطور اغلب در پرورابندی ها و نگهداری در مزارع است . در معدودکشت و صنعت های بزرگ کشور پرورش گوسفند و بز بصورت صنعتی است و مدیریت آنها دولتی و یا تعاونی است . در حال حاضر نا آشنایی با فن آوریهای روز، مشکلات اقتصادی و کم سوادی بهره برداران حرفه گوسفنداری، سبب کاهش روز افزون بازده اقتصادی آن شده است . از طرفی توسعه شهر نشینی و جاذبه های شهری موجب کاهش دلبستگی نسل جوان به این حرفه و روی آوردن آنان به حرفه های دیگر شده است . پیش بینی می شود، در صورت ادامه یافتن روند کنونی، در ده سال آینده بقای این حرفه با خطرجدی روبرو شود و کاهش سهم 50 درصدی تولید گوشت قرمز و نیز سهم اشتغال مولد آن، برای جامعه جبران ناپذیر خواهد بود . براساس بررسی ها و مطالعات بعمل آمده، مشکلات و مسایل متعددی بر سر راه توسعه حرفه گوسفند داری وجود دارد . متاسفانه علیرغم وجود سازمان ها و دستگاههای متعدد و مرتبط با حرفه گوسفند داری همچون معاونت امور دام، سازمان دامپزشکی، شرکت پشتیبانی، مراکز و موسسات تحقیقاتی، واحد های آموزشی، ترویجی، امور عشایری، خدمات روستایی، سازمان جنگلها و مراتع، بانک ها، دانشگاهها، وزارت بازرگانی، وزارت صنایع و وزارت تعاون، نه تنها این حرفه توسعه نیافته بلکه با خطرجدی برای بقا و ادامه حیات روبرو شده است. نبود متولی موثر و کارآمد جهت سیاست گذاری، برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر فعالیتهای دستگاههای ذیربط، مهمترین معضل این حرفه محسوب می شود . ارایه راهکارهای مناسب برای حفظ، احیا و توسعه حرفه گوسفند داری در کشور بر انجام اقدامات کوتاه، میان و بلند مدت استوار است . در اقدامات کوتاه مدت بایستی هدف اصلی افزایش بازدهی اقتصادی واحد ها از طریق بکار گیری فن آوریهای روز برای افزایش ضریب بره گیری از 0/7 کنونی به 1/4 باشد . همزمان با آن لازمست اقدامات مناسبی برای توسعه تشکل های صنفی، حمایت های مناسب از قبیل ارایه تسهیلات بانکی کم بهره با باز پرداخت طولانی مدت، توسعه خدمات بیمه ای و خرید تضمینی محصولات تولیدی صورت پذیرد . در میان و بلند مدت، ضمن توسعه سیس تم های نیمه صنعتی، با تمهیدات اصلاح نژادی و با بکار گیری فن آوریهای پیشرفته در جهت بهبود خصوصییات رشد، بازده تولید مثل، بهبود بازده غذایی و بهبود کمی و کیفی لاشه، می توان توسعه پایدار این حرفه را تضمین نمود . معرفی و توسعه سیستم های صنعتی پرورش گوسفندان گو شتی و بز های شیری، برای جلب سرمایه گذاران علاقمند و فارغ التحصیلان رشته های دامپروری نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.