فاطمه احمدی
قصیده شکوری

هنر های سنتی نظیر گچ بری و آجرکاری در معماری ایرانی خصوصا در مساجد جایگاه ویژه ای دارند. از سویی از زمان پیدایش اسلام در ایران شاهد دگرگونی گسترده در شکل، محتوا، شیوه و محل اجرای آن ها میتوان بود. به جهت یافتن روند این تحولات، مسجد جامع ورامین_از یادگار های بر جامانده پس از حمله مغولان_از اولین بنا هایی که کاربرد رنگ در آجرکاری های نفیس آن اتفاق افتاد، گزینش شده است تا با بررسی آرایه ها و تغییرات آن گمانه زنی در مورد نقش بستر اجتماعی_مذهبی در ظهور این دگرگونی ها در بازه زمانی چهارصد ساله بین قرن چهارم تا هشتم بررسی شود. این پژوهش به روش تاریخی_تحلیلی با بررسی اسناد کتابخانه ای و مطالعات میدانی به گردآوری داده ها پرداخته و پس از تحلیل و جمع بندی، به نتیجه گیری درمورد چگونگی تغییرات در شیوه اجرا گچ بری به آجر و کاشی کاری رنگی، محتوای شکلی_معنایی نقوش طبیعی گیاهی به اشکال هندسی پیچیده و اسلیمی ، مضمون کتیبه ها از آیات قرآن به اسامی مقدس امامان و احادیث و ادعیه و محل کاربرد آرایه ها گسترش از فضای داحل محراب به فضای بیرونی اقدام کرده است. همچنین تاثیرگذاری ثبات سیاسی بر کالبد مساجد و تبدیل آن به بنایی حکومتی، نقش مغولان بر معماری مساجد نظیر الگوبرداری فرم و آرایه های گنبد از چادر های مغولان و ظهور و تقویت تفکرات شیعی در آرایه های خوشنویسی جهت تاکید حکومت وقت بر مذهب رایج از اهم یافته های قابل ذکر است

کاشی کاری، گچ بری،خوشنویسی، مسجد جامع ورامین، معماری اسلامی