اکرم سیفی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان، کرمان
حسین ریاحی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان، کرمان

در اغلب مناطق کویری ایران، آبهای زیرزمینی به عنوان منبع اصلی تأمین آب برای اهداف کشاورزی می باشند که در اثراضافه برداشت ها و هجوم و تداخل جبهه های آب شور و شیرین، کیفیت این آبها نیز به صورت فزایندهای کاهش یافته است. این امرسبب شده است تا طرح های توسعه ای مختلف آبیاری تحت فشار با چالش های اساسی همچون گرفتگی، رسوب گذاری املاح وخوردگی ادوات و ابزارها روبرو شوند. در این مقاله با استفاده از شاخص های لانژیلر، رایزنر، پورکوریوس، نفوذپذیری و روشویلکاکس و نمونه های آب 38 چاه واقع در آبخوان دشت شهربابک چالش های پیش روی طرح های توسعه آبیاری در منطقه تعیینگردید. بر اساس نقشه پهنه بندی دشت از نظر طبقه بندی ویلکاکس، فقط وسعت محدودی از پهنه شرقی دشت در طبقه C3S1 قرار گرفت و اکثر آبهای این آبخوان در طبقات C4S1 و C4S2 قرار گرفتند که این امر وضعیت بد آب از نظر شوری و محدودیتکاربرد آن در کشاورزی و آبیاری قطرهای را نشان می دهد. بالا بودن مقادیر یون های کلر و سولفات حاکی از خورندگی زیاد و عدمقابلیت استفاده در آبیاری بارانی و بالا بودن یون سدیم و شاخص نفوذپذیری بیانگرکاهش نفوذپذیری خاک به دلیل کاربرد این آببود. بر اسا نتایج، شاخص لانژیلر برای همه چاه ها (100%) منفی بود، شاخص رایزنر در همه چاه ها بیشتر از 7 بدست آمد. شاخصخوردگی در همه چاه ها کمتر از 10 بود و شاخص پورکوریوس نیز برای همه چاه ها بیشتر از 6 بود. این نتایج نشان دهنده غلبهخورندگی در آبهای زیرزمینی این منطقه می باشد.

پتانسیل خوردگی، پتانسیل رسوب گذاری، شاخص لانژیلر، شاخص رایزنر، شاخص پور کوریوس