محمد ذونعمت کرمانی - دانشیار، بخش مهندسی آب، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
مسعود بهشتی راد - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سیرجان، گروه آبخیزداری، سیرجان، ایران

اولین گام در بهره گیری از مفاهیم و توانایی های مرتبط با نظریه آشوب و سیستم های دینامیک آشوبناک هیدرولوژیکی، تعیینآشوبناکی یک سیستم می باشد. در تحقیق پیشرو آشوب پذیری سری های زمانی دبی در سه ایستگاه پل بافت، پل کهنه و قره باغستانواقع بر رودخانه بافت در استان کرمان در دو مقیاس روزانه و هفتگی و رودخانه قره سو در کرمانشاه در سه مقیاس روزانه، هفتگی وماهانه مورد بررسی قرار میگیرد. به منظور تعیین آشوبناک بودن سری زمانی دبی جریان از روش بازسازی فضای فاز به روش تاکنز وتعیین بعد همبستگی استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله، سری زمانی دبی در رودخانه بافت در مقیاس های روزانه و ماهانهآشوبناک نبوده و رفتاری کاملا تصادفی دارد. افزون بر این محاسبات مربوط به سری زمانی دبی در ارتباط با حوضه آبخیز قره سو مربوطبه ایستگاه های پل کهنه و قره باغستان نشان دهنده بعد محاط در سری زمانی دبی روزانه، هفتگی و ماهانه به ترتیب برابر با 39 روز، 14هفته و 4 ماه برای ایستگاه پل کهنه و به ترتیب برابر با 34 روز، 11 هفته و 9 ماه برای ایستگاه قره باغستان است. شایان ذکر است کهبر خلاف تصادفی بودن سری زمانی دبی در رودخانه بافت، بررسی سیستم دینامیک رودخانه در مقیاس های زمانی روزانه، هفتگی وماهانه در ایستگاه های پل کهنه (با ابعاد همبستگی 2، 4، 6) و قره باغستان (با ابعاد همبستگی 4، 4، 2) حوضه آبریز قره سو، بیانگرآشوبناک بودن رفتار جریان می باشد.

بررسی آشوبناکی، بعد همبستگی، سری زمانی دبی جریان، نظریه آشوب