حمیدرضا سماع - دانشجوی دکتری سازه های آبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
سیدحبیب موسوی جهرمی - استاد و مدیر گروه مهندسی و مدیریت منابع آب- عمران ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

سرریزها سازه هایی هستند که آبهای اضافی و سیلاب ها را از سراب به پایاب سدها، کنترل شده و یا آزاد تخلیه می کنند،این سازه ها می بایست حجم آبی برابر با بزرگترین سیلاب محتمل در حوضه آبریز سد را در مدت زمان کوتاهی تخلیه کنند،بنابراین جریان آب در این سازه ها دارای سرعت و در نتیجه انرژی جنبشی بسیار بالایی خواهد بود، از طرف دیگر دیواره های کانال تقرب که وظیفه هدایت جریان از مخزن به سرریز را بر عهده دارند، باید از نظر شکل هندسی بهینه باشند،هرگونه جداشدگی جریان و ایجاد امواج عرضی منجر به ایجاد جریان ناپایدار روی سرریز، کاهش ظرفیت دبی عبوری جریان از سرریز و حتی افزایش احتمال کاویتاسیون می گردد، بدین منظور سرعت جریان در کانال تقرب باید یکنواخت و در بحرانی ترین شرایط تراز مخزن و دبی، پایین تر از سرعت آبشستگی مصالح تشکیل دهنده آبراهه ورودی باشد ،بنابراین در این پژوهش با استفاده از نرم افزارANSYS CFX به بررسی پارامترهای هیدرولیکی جریان در کانال تقرب و سرریز پرداخته شد ، بمنظور صحت سنجی مدل عددی ، دیتاهای فیزیکی از موسسه تحقیقات آب برگرفته شده است، مقایسه نتایج نشان داد که نرم افزارANSYS CFX دارای خطای مطلق میانگین 13 % در محاسبه فشار وارد بر کف، 2/48درصد در محاسبه سرعت و5/78درصد در محاسبه عمق می باشد، در پایان بررسی نتایج حاصل از شبیه سازی های عددی نشان داد که نرم افزارANSYS CFX در مدلسازی جریان های متلاطم با سطح آزاد از توانمندی قابل ملاحظه ای برخوردار است و توصیه می گردد

مدل عددی، هیدرولیک جریان، کانال تقرب، سرریز