رضا متقی - موسیقی درمانگر و کارشناس ارشد روان شناسی بالینی ایران، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه روانشناسی
علی کامکار - دکترای روان شناسی و استاد یار دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، ایران

زمینه و هدف: با توجه به شیوع بالای اختلال بی خوابی در سالمندان، این پژوهش با هدف، تأثیر موسیقی درمانی (MAT) و درمان شناختی - رفتاری (CBT) بر کیفیت کلی خواب و خرده مقیاس های کیفیت خواب سالمندان بوده است.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با انتخاب تصادفی بوده . جامعه آماری پژوهش شامل 5000 سالمند عضو مرکز روزانه سالمندی جهان دیدگان شیراز(ایران) و نمونه شامل66 نفر با احتساب شرایط ورود و خروج و انتخاب تصادفی بودند. بدنبال ریزش 58/7 درصدی 61 نفر سالمند با میانگین سنی 15/68 سال که دارای اختلال بی خوابی اولیه بودند به صورت تصادفی در سه گروه (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) قرار گرفتند گروه آزمایشی (1) در جلسات موسیقی درمانی و درمان شناختی - رفتاری و گروه آزمایشی (2) در جلسات درمان شناختی - رفتاری شرکت کردند و گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. ارزیابی افراد شرکت کننده در پیش آزمون - پس آزمون و پی گیری با مقیاس کیفیت خواب پیترزبورگ PSQI انجام شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از بسته آماری SPSS21 و روش های آماری تحلیل کوواریانس تک و چند متغیره (انکوا و مانکوا) استفاده گردید.یافته ها: میانگین نمرات کیفیت کلی خواب قبل از مداخله در گروه های آزمایش (1)، (2) و کنترل به ترتیب 31/13، 95/12و 7/12بود که پس از مداخله در پس آزمون به 59/7، 73/9 31/13و در پی گیری 3 ماه بعد به 22/7، 32/9 و 55/13تغییر یافته است. تفاوت میانگین نمرات کیفیت کلی خواب پس از مداخله و خرده مقیاس های ان از لحاظ آماری معنادار (001/0>p) بوده است نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که مداخله ی موسیقی درمانی هدف مند و درمان شناختی - رفتاری بیشتر از درمان شناختی - رفتاری به تنهایی میتواند منجر به ارتقاء کیفیت کلی خواب و کاهش نشانه های اختلال بی خوابی در سالمندان گردد. بکارگیری این روش توسط متخصصان بهداشت روان و اصحاب درمانی در حیطه سالمندی توصیه می شود.

اختلال بی خوابی، موسیقی درمانی، درمان شناختی - رفتاری، سالمندان