مهدی اخگری - عضوهیات علمی دانشگاه پیام نورمرکزفردوس
رضا برزگر - دانشجوی کارشناسی ارشدرشته جغرافیاوبرنامه ریزی شهری –آمایش شهری

مناطق مرزی به دلیل درآمد ناشی از داد و ستد یا ذخیره سازی کالاها دارای اهمیت فراوانی هستند اما این نقاط بویژه در مناطق شرقی کشور ایران، با مشکلاتی مانند دوری از مرکز، انزوای جغرافیایی، ناپایداری سکونت، تفاوتهای فرهنگی، تهدیدات خارجی، تبادلات مرزی مواجه هستند. در این زمینه بمنظور توسعه مناطق مرزی بویژه اشتغالزایی؛ تأمین نیازهای مناطق مرزی؛ کاهش قاچاق؛ تثبیت جمعیت مرزنشین؛ رونق اقتصاد، بازارچه های مرزی گسترش یافته اند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، نقش بازارچه مرزی در توسعه نواحی پیرامونی در شهرستان سربیشه با محوریت بازارچه مرزی ماهیرود را بررسی می کند. برای گردآوری داده ها از مطالعات میدانی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل فعالان و کسبه مستقر در بازارچه ماهیرود است. که از بین آنها 100نفر به عنوان نمونه آماری جهت توزیع پرسشنامه انتخاب شده است. برای تحلیل داده ها از آزمون ویلکاکسیون و رگرسیون خطی چندگانه استفاده شده است. داده های آماری نیز با نرم افزار SPSSبرآورد شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که عملکرد بازارچه مرزی در توسعه نواحی پیرامون مثبت بوده است. و براساس برآورد آزمون ویلکاکسیون، میانگین وضعیت شاخص اقتصادی قبل از تاسیس بازارچه 2.2و بعد از تاسیس بازارچه برابر 4.8است. در شاخص اجتماعی قبل از تاسیس بازارچه 2.18و بعد از تاسیس برابر 4.8و همچنین در شاخص کالبدی نیز میانگین از 2.08به 4.58 افزایش پیدا کرده است. همچنین، طبق محاسبات رگرسیونی، تاثیر عملکرد بازارچه مرزی ماهیرود بر بعد اقتصادی ( β=0.447)اجتماعی (0.385 = β) و کالبدی (0.340 = β) بوده است. در این زمینه برای بهبود عملکرد بازارچه مرزی، جلوگیری از قاچاق کالا، توسعه زیرساخت ها، گسترش سرمایه گذاری ضروری است.

بازارچه مرزی، ماهیرود، قاچاق کالا، توسعه صادرات، توسعه اقتصادی-اجتماعی