بحران آب در دشت رفسنجان، دلایل، پیامدها و راهکارها

آب یکی از مهمترین و کمیاب ترین نهادههای کشاورزی دشت رفسنجان و عمده ترین منبع تأمین کننده آن، سفره های زیرزمینی است. برداشت ازمنابع آب های زیرزمینی دشت رفسنجان در سال 1131 حدود 034 میلیون متر مکعب گزارش شد. با توجه به محاسبات هیدرولوژیکی در این سال،حدود 89 میلیون متر مکعب از ظرفیت مجاز سفره، اضافه برداشت شده است. بهره برداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی سبب پایین رفتن سطحآبهای زیرزمینی در این دشت شده لذا بهره برداری بیشتر از منابع آبهای زیرزمینی منطقه رفسنجان از سال 1353 ممنوع اعلام گردید. در این پژوهش بهبررسی دشت رفسنجان به عنوان دشتی که با افت سطح آب زیرزمینی همراه بوده پرداخته شده است. برای بررسی بحران افت سطح آب زیرزمینی در این دشت از تراز سطح آب در طی دورهی زمانی 1362 تا 1393 استفاده شد. همچنین نقش عواملی مانند زمین شناسی و تکتونیک، کشاورزی وخشکسالی نیز در ایجاد بحران بررسی شد. نتایج نشان داد که سطح آب زیرزمینی دشت رفسنجان در طول دوره آماری 20 متر افت سطح داشته است باادامه یافتن روند کنونی در بهره برداری از آب های زیرزمینی، طی دو سال )سال های 1393و1394 ( به طور متوسط سالیانه 0/7 مترسطح آبهای زیرزمینی افت مییابد. در دشت رفسنجان به خاطر تفاوت لایه های زمین شناسی، نشست زمین به صورت یکنواخت اتفاق نمیافتد و باعث باز شدگیهای زمین به طور افقی و عمودی میشود که افت سطح آب زیرزمینی یکی از مهمترین دلائل فرونشست زمین در دشت رفسنجان میباشد. لذا با توجه به اهمیت بسیار زیاد آب های زیرزمینی و همچنین وضعیت بحرانی این دشت که جزء دشت های ممنوعه اعلام گردیده است، بایستی به دنبال راه کارهای جدید به منظور جلوگیری از کاهش هر چه بیشتر سطح آب در این دشت بود که در این مطالعه به برخی از آن ها اشاره شده است

Keywords:

آب زیرزمینی , بحران آب , برداشت بی رویه , خشکسالی , دشت رفسنجان , فرونشست