سید رضا میرسعیدی - مهندس شیمی، تبریز، بلوار ملت، مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه صنعتی سهند
اسماعیل فاتحیفر - استاد مهندسی شیمی، تبریز، شهر جدید سهند، دانشگاه صنعتی سهند
سید مهدی هدایتزاده - استادیار مهندسی شیمی، تبریز، ایلخچی، دانشگاه آزاد اسلامی شاخه ایلخچی
علیرضا بهروزسرند - استادیار مهندسی شیمی، ارومیه، خیابان بند، دانشگاه صنعتی ارومیه

در بسیاری از سازمان ها و صنایع، افزایش بهره وری، کاهش تولید ضایعات و کاهش اثرات زیست محیطی راهبردی هزینه بر تلقی گردیده و اجبار ناشی از مقررات و دستورالعمل های ملی و بین المللی به عنوان نیروی محرکه اجرای آن ها شناخته می شوند. برخلاف این دیدگاه، ایزو 14051 با تکیه بر هزینه یابی جریان مواد، راهبردی برای کاهش اثرات زیست محیطی در کنار سود اقتصادی است و می تواند توسط تمامی سازمان ها، صرف نظر از بزرگی یا کوچکی، تولیدی یا خدماتی بودن آن مورداستفاده قرار گیرد. این استاندارد در حال حاضر در کل مجتمع پتروشیمی تبریز در حال استقرار است. در این مطالعه نتایج استقرار استاندارد در واحد الفین ارائه شده است. با توجه به نوع فرآیند، محصولات جانبی، آلاینده ها و پسماندهای متعددی در این واحد تولید می شود که نیاز به مدیریت (حذف، کاهش یا بازیافت) با صرف هزینه زیاد دارد. با تکیه بر روش هزینه یابی جریان مواد، نوع و منابع پسماندها شناسایی شده و با در نظرگیری هزینه های مدیریت پسماند، سود حاصل از حذف پسماند محاسبه شده است. نتیجه اجرای این استاندارد شناسایی کلیه نقاط اتلاف، محل های تولید پسماند و مقدار تولید پسماند در مجتمع، تعیین علل تولید اتلاف و پسماند، ارائه راهکارهای علمی-عملی برای کاهش یا حذف پسماند، تعیین میزان هزینه در اثر تولید پسماند، تعیین میزان سرمایه گذاری برای هر راهکار و درنهایت تخمین میزان سود حاصل از اجرای راهکارها است. پس از استقرار استاندارد کلیه نقاط اتلاف واحد شناسایی شده و علت آن ریشه یابی می شود و درنهایت راهکارهای جلوگیری از اتلاف پیشنهاد می گردد. طبق نتایج به دست آمده مشاهده شده است تنها 77 درصد خوراک ورودی به محصولات مطلوب تبدیل شده و بقیه جرم ورودی تبدیل به محصولات نامطلوب شده است.

هزینهیابی جریان مواد، ایزو 14051 ، مدیریت پسماند، پتروشیمی تبریز، واحد اولفین