مریم علیپور فرد - کارشناس ارشد هواشناسی کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمود رائینی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
کامبیز پورطهماسی - استاد گروه علوم صنایع چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
مهدی نادی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

مطالعه دقیق تغییر اقلیم و گرمایش جهانی اخیر نیازمند دسترسی به داده های دراز مدت است. با توجه به ثبت دقیق داده های آب و هوایی تنها در 60 سال اخیر و لزوم دسترسی به داده های طولانی تر، مطالعه ارتباط رشد درختان کهنسال و حساس به شرایط آب و هوایی همچون درختان ارس (juniperus) می تواند منبعی مطمئن برای دستیابی به داده های درازمدت باشد. برای این منظور از درختان ارس رویشگاه کیگوران، واقع در شهرستان الیگودرز استان لرستان نمونه برداری شد. نمونه ها پس از آماده سازی، توسط دستگاه LINTAB قرائت و تطابق زمانی آن ها به وسیله نرم افزار TSAP بررسی شد و گاهشناسی نهایی منطقه با استفاده از نرم افزار ARSTAN تهیه گردید. سپس ارتباط آن با داده های دما و بارش ایستگاه هواشناسی مناسب اطراف رویشگاه بررسی شد. از 22 درخت مورد بررسی 12 درخت به دلیل عدم تطابق مناسب با یکدیگر حذف شدند. گاهشناسی نهایی درختان ارس در دوره 2014-1657 بدست آمد که البته در دوره 2014-1910 مقدار EPS به بیش از 0/85 رسید. نتایج بررسی ارتباط پهنای دوایر سالانه رشد درختان ارس با متغیرهای دما و بارش نشان داد که اولا بارندگی در هیچ یک از ماه ها تاثیر معناداری بر رشد درختان ارس این منطقه ندارند اما در مقابل دمای ماههای ژانویه، فوریه و مارس پیش از فصل رشد ارتباط مثبت و معناداری با رشد درختان ارس این رویشگاه دارد. بنابراین به طور کلی می توان بیان کرد که درختان این منطقه به دلیل قرارگیری در منطقه مرتفع و مرطوب، تاثیر پذیری معناداری از متغیرهای رطوبتی نداشته و کاهش دمای چند ماه قبل و ماه ابتدایی رشد عامل محدود کننده رشد درختان ارس این منطقه به حساب می آیند. از گاهشناسی بدست آمده در این تحقیق می توان برای بازسازی حداقل یکصد سال گذشته دما استفاده نمود.

گاهشناسی درختی، ارس، متغیرهای اقلیمی، کیگوران