بررسی تغییرات فرآیندهای هیدرولوژیکی با استفاده از معیاره موجک-آنتروپی (مطالعه موردی: دریاچه ارومیه)

در سالهای اخیر با پیشرفت تکنولوژی، استفاده از نقشه های زمینی و عکس های ماهوارهای برای بررسی تغییرات هیدروژئومورفولوژیکی حوضه هامرسوم گشته است. لیکن این روشها اغلب پر هزینه و زمانبر بوده و یا به دلیل وسعت جغرافیائی مناطق مورد مطالعه، بررسی همه جانبه تغییراتکاربری اراضی امکان پذیر نیست؛ لذا معیار پیچیدگی که در تحلیل سریهای زمانی مطرح است میتواند معیار مناسبی برای ارزیابی و سنجشمیزان تغییرات فرایندهای هیدرولوژیکی موجود در یک حوضه باشد. با محاسبه مقدار پیچیدگی حوضه میتوان بینظمی موجود در حوضه را به دستآورد که تغییرات بینظمی و یا پیچیدگی حوضه نشاندهنده تغییرات هیدرولوژیکی به وجود آمده در حوضه است. در این تحقیق برای سنجش میزانپیچیدگی فرایندهای هیدرولوژیکی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از روش جدیدی به نام روش موجک -آنتروپی استفاده شده است. در این روش ابتداسری های زمانی فرایندهای هیدرولوژیکی مورد نظر به بازه های زمانی کوچکتر تقسیم شده و هرکدام از این زیرسری ها با استفاده از تبدیل موجکتجزیه و در نهایت معیار پیچیدگی موجک-آنتروپی برای هر یک از بازه های زمانی محاسبه شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن هستند که علاوه برکاهش تراز آب در دریاچه ارومیه، نوسانات سطح آب نیز در حال کاهش است، بنابر این الگوی نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه در حال تغییر است کهاین تغییر الگو سبب کاهش پیچیدگی تراز آب دریاچه شده است. کاهش پیچیدگی تراز آب میتواند در اثر عوامل طبیعی نظیر تغییر نوسانات بارش،دما، رطوبت و یا عوامل انسانی باشد. عوامل انسانی نظیر افزایش جمعیت، توسعه شهرسازی و ... تأثیر مستقیم در کاهش نوسانات سری زمانی روانابدارد. طبق نتایج حاصل از بررسی تغییرات پیچیدگی سری های زمانی بارش، دما، رطوبت و رواناب، پیچیدگی سری زمانی رواناب منطقه در دوره زمانیمورد مطالعه کاهش بیشتری (57/92%) نسبت به پیچیدگی سری های زمانی بارش (1/9%) و دما (7/05%) داشته است و این نشان میدهد که دلیل اصلی کاهش پیچیدگی تراز آب دریاچه ارومیه مربوط به کاهش پیچیدگی رواناب میباشد. بنابر این نقش عوامل انسانی در کاهش پیچیدگی تراز آبدریاچه ارومیه به مراتب بیشتر از عوامل طبیعی بوده است.

Keywords:

فرآیندهای هیدرولوژیکی , معیار پیچیدگی , موجک-آنتروپی , حوضه دریاچه ارومیه