وهاب بشارت - نویسنده ی مسئول، دانشجوی دکتری ژئوتکنیک، دانشکده ی فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران
محمد داوودی - استادیار پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران
محمدکاظم جعفری - استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران

امروزه با توجه به توسعه ی محیط های شهری و افزایش روزافزون جمعیت و مشکلات ترافیکی شهرهای بزرگ، همواره ساختفضاهای زیرزمینی به عنوان یک راهکار مدنظر می باشد. ساخت این گونه سازه ها در محیط شهری و با وجود ساختمان های مسکونی بلندمرتبه، مستلزم تحلیل های دقیق اندرکنشی خاک و سازه خواهد بود. تحقیقات قبلی محققان بیانگر تفاوت نتایج ناشی از تحلیل های روشهایحل بسته و روش های عددی اندرکنشی می باشد. در این تحقیق تونل نیایش-صدر در شمال تهران به دهانه ی حفاری حدود 14 متر که بهروش حفاری مرحله ای درحال حفاری و ساخت می باشد مورد بررسی قرار گرفته است. تونل مورد بررسی در مناطقی از شهر، از مجاورتسازه های سطحی بلند عبور می کند که روش حفاری انتخابی باعث ایجاد تغییرمکان در این سازه های سطحی خواهد شد. در بررسی حاضر بهروش عددی و با استفاده از نرم افزار اجزای محدود PLAXIS 2D به بررسی اثر اندرکنش تونل و سازه ی سطحی پرداخته شده است و عوامل مؤثر بر این اندرکنش نظیر وزن سازه ی سطحی، سختی فونداسیون مورد بررسی دقیق تر قرار گرفته است. در روش عددی استفاده شده، از مدلرفتاری موهر-کولمب برای خاک و مدل ارتجاعی خطی برای مصالح بتن تونل و سازه استفاده گردیده است. نتایج نشان دهنده ی افزایشنشست ها تا حدود 15 % با در نظر گرفتن این عوامل می باشد. با توجه به تنوع سازه ها از نظر نوع، موقعیت قرارگیری و نیز فاصله ی عمودیآنها با تونل، امکان اختصاص یک مدل خاص برای کل سازه های موجود در مسیر وجود ندارد. همچنین معیارهای ارزیابی رفتار سازه هایسطحی در برابر نشست های ناشی از تونل سازی نیز تنوع زیادی داشته است که نتایح یکسانی نیز از این رو شها به دست نمی آید. در اینتحقیق ضمن ارائه ی یک راهکار مناسب برای کنترل رفتار سازه برپایه ی نتایج تحلیل، طی یک مطالعه ی موردی به بررسی موقعیت قرارگیریسازه ها در برابر تونل نیز پرداخته شده است.

تونل، روش حفاری مرحله ای، اندرکنش، سازه ی سطحی، روش عددی اجزای محدود، نشست