بازخوانی بازسازی زلزله های گذشته ایران در راستای بومی سازی چارچوب سندای با رویکرد SFDRR

فقدان اطلاعات، مدارک و مستندات معتبر و مرور نقادانه از تجربه ها و پیامدهای پروژه های بازسازی پس از زلزله شصت سال گذشته، در حوزه معماری و شهرسازی در کشور، از جمله چالش ها و کمبودهای مطالعات سوانح در حوزه بازسازی قلمداد می شود. بنظر می رسد با مستند سازی پروژه های مزبور، نه تنها می توان به شاخص ها و اصول برنامه های مزبور اگاه شد، بلکه با درس اموزی از شرایط فعلی هریک، پس از گذشت دهه ها، به کشف علل و عوامل ماندگاری و ادامه حیات و فعالیت های سکونتگاهها آگاه شد. افزون بر این، مستندسازی بازسازی های گذشته و بازخوانی آن ها می تواند در جهت برنامه ریزی های بهینه آینده برای مقابله و بازتوانی سوانح در راستای بومی سازی چارچوب سندای با رویکرد SFDRR کمک نمایند.در این راستا، روند و پیامدهای بازسازی زلزله های: لار 1339، رودک 1341، دوزج 1341، فردوس 1347، قیر و کارزین 1353، طبس 1357 و خراسان جنوبی 1367 طی پنچ سال گذشته، در گروه پژوهشی-آموزشی بازسازی دانشگاه شهید بهشتی به انجام رسید. روش تحقیق، تلفیقی از دو رویکرد اکتشافی- توصیفی و میدانی با تحلیل مستندات بوده و با ابزارهای جمع آوری داده ها شامل: بررسی روزنامه ها و گزارش های آن زمان، انجام مصاحبه های عمیق با دست اندرکاران بازسازی و بازماندگان وقت زلزله (که هم اکنون در سنین سالخوردگی بسر می برند)، تکمیل گردیده است. مشاهدات دقیق و اکتشافی سازمان یافته میدانی و تهیه کروکی و برداشت خانه های بازسازی و ثبت تغییرات و علل اصلاحات در طول سالها، از دیگر ابزار پژوهش محسوب می شوند.نتایج حاصل به قدر شگفت امیزی حکایت از ماندگاری غالب پروژه ها دارد که دلایل متعددی مانند: شناخت و بکارگیری روش های بومی و تکنولوژی روز در ساخت و ساز، اعتماد متقابل مردم و مجریان، طراحی و برنامه ریزی در محل با عنایت به خواسته های مردم و شرایط اقلیمی جغرافیایی و همدلی و همگامی در روند بازسازی ها بوده است. به عنوان مثال در مورد بازسازی زلزله قیر و کارزین، برخی از ساکنین که بیش تر عشایر منطقه بودند، پس از ورود به خانه های مقاوم در برابر زلزله، علی رغم نامتعارف بودن فرم خانه ها، ولی با توجه به شباهت ها با زندگی چادرنشینی، خانه ها را پذیرفته و هنوز پس از گذشت نزدیک به پنچ دهه زندگی جریان دارد. اما از جانب دیگر بنظر می رسد ان دسته از پروژه هایی که نقش مردم نادیده انگاشته شده و جابه جایی هایی که فقط بر اساس معیار های مهندسی صورت پذیرفتند موفقیت چندانی را بدنبال نداشته اند.

Keywords:

بازسازی , زلزله , چارچوب سندای , SFDRR