مرجان شاهرخیان - معمار، کارشناسی ارشد بازسازی از دانشکده ی معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، دکترای شهرسازی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات/ مدرس دانشگاه،مدیرعامل شرکت هیرادفرتاو، عضو هیئت رئیسه ی گروه تخصصی معماری نظام مهندسی ساختمان استان تهران

مکان و شرایطی که سانحه در آن رخ می دهد، یکی از مهم ترین عواملی است که بر میزان آسیب جانی و مالی و به طور کل خرابی های پس از سانحه تآثیر می گذارد. ماهیت متنوع و پیچیده ی بحران های مختلف از یک سو و تفاوت بسیار زیاد میان ساختمان ها و افراد ساکن در آن، ضمن ناکارآمد نمودن راه حل های کلی و عمومی در مدیریت بحران، شرایطی را ایجاد می نماید که نیاز به روش های تخصصی تری باشد. در این میان، تهیه ی پلان بحران خانوار که مخصوص به مکانی مشخص و ساکنانی مشخص است، از جمله روش های تخصصی در این مقوله است که البته باید ارتباط آن با ابعاد مختلف تاب آوریو افزایش آمادگی در برابر بحران سنجیده شود.پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است و در بخش هایی که نیاز به تحلیل داده های کمی بوده است از روش های آماری نیز استفاده شده است،به این ترتیب که با نرم افزار SPSS، ضمن بررسی و سنجش شاخص های تاب آوری، ابتدا از طریقضریب همبستگی پیرسون، رابطه ی پلان بحران خانوار با شش بعد مختلف تاب آوری (شامل: کالبدی-محیطی، سلامت (جسمی و روحی)، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی- امنیتی، اقتصادی و نهادی) و آمادگی در برابر زلزله سنجیده شده است و در نهایتتأثیر پلان بحران خانوار بر تاب آوری و آمادگی در مقابله با بحران با استفاده از آزمون رگرسیون چندمتغیری همزمان بررسی گردیده است. نمونه گیری این پژوهش به صورت خوشه ای در مناطق 22 گانه ی شهر تهران صورت گرفتهو برای گردآوری اطلاعات با روش پیمایشی از ابزار پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است.نتایج پژوهش حاضر نشان می دهدبه کارگیری پلان بحران خانوار می تواند باعث افزایش تاب آوری سلامت (روحی وجسمی)، تاب آوری کالبدی- محیطی، تاب آوری اجتماعی- فرهنگی، تاب آوری سیاسی- امنیتی، تاب آوری اقتصادی و تاب آوری نهادیگردد که میزان این تأثیر در هر یک از این ابعاد سنجیده و مشخص شده است. همچنین نتایجنشان داده است که آگاهی از پلان بحران خانوار باعثافزایش ابعاد تاب آوری و همچنین افزایش آمادگی در برابر بحران می شود که مجموع این یافته ها نشانگر اهمیت و ضرورت تهیه ی پلان بحران خانوار است. بدیهی است برنامه ریزی و اجرای چنین طرحی نیازمند مشارکت و همکاری ویژه ی تمامی بخش های دخیل در امر ساخت و ساز و واگذاری آن (مانند وزارت راه و شهرسازی، نظام مهندسی و شهرداری، بانک ها، بیمه ها، دفاتر اسناد رسمی، بنگاه های املاک و ...) و در نهایت خود مردم می باشد

مدیریت بحران، پلان بحران خانوار، آمادگی در برابر بحران، تاب آوری، مناطق 22 گانه ی شهر تهران