حسین میسمی - معاونت پژوهشی مرکز ملی مقاوم سازی ایران
صمد دهقان - کارشناس مرکز ملی مقاوم سازی ایران
آرش سهرابی - کارشناس مرکز ملی مقاوم سازی ایران
فاطمه سعیدی - کارشناس مرکز ملی مقاوم سازی ایران

یکی از سازه های حساس و اهمیت دار در برابر زلزله به خاطر مدفون بودن و درازای آن، تونل ها هستند، تونل ها امروزه در مدیریت شهری از جایگاه خاصی برخوردار گشته است به گونه ای که بدون آن بسیاری از تأسیسات و خدمات شهری در کلان شهرهای امروزی قابل ارائه و اجرا نمی باشد. مترو نیز یکی از این خدمات شهری است که منوط به اجرای تونل می باشد؛ لذا حفظ و مقاوم سازی این سازه حیاتی و پرهزینه در هنگام وقوع زلزله که در صورت آسیب دیدگی خطرات جانی برای مردم دارد و نیز بعد از آن از اهمیت خاصی برخوردار است. حالات مختلف آسیب رسی به تونل ها می تواند به یکی از اشکال بدون آسیب، آسیب های گسترده جزیی (مثل افتادن چند سنگ، ترک های جزیی در تونل ها)، آسیب متوسط تونل (به صورت ترک های متوسط در پوشش و فروریزش سنگ)، آسیب گسترده تونل (به صورت نشست های جدی در یک ورودی تونل و ترک های گسترده در پوشش تونل) می باشد همان گونه که احداث و ساخت مترو در مجامع امروزی نشانه ای از توسعه یافتگی به حساب می آید و مشکلات عدیده ای از دوش مدیریت شهری بر می دارد، حفظ و نگهداری آن نیز از اهمیت خاصی برخوردار است به گونه ای که در صورت عدم بهسازی ب رروی تونل ها و تأسیسات موجود آثار مخرب آن در کوتاهترین زمان بروز می نماید. مناطق موجود در مجاورت منابع آب زیرزمینی، دائما در معرض نشتاب هستند. اینگونه نشتاب ها سب کاهش مقاومت خاک در این مناطق شده و خاک را مستعد روانگرای یمی کند که این پدیده سبب افزایش آسیب پذیری سازه هیا مدفون نظیر مترو در برابر زلزله می شود. در اطراف مسیل های تهران تونل های مترو عبور نموده اند، که به دلیل عدم رعایت حرمی کافی و با ایزولاسیون نامناسب، هرساله در ایام بارندگی، شاهد نشتاب این منطقه شده است در نتیجه در این مقاله سعی شده روش های ایجاد تونل و راهکارهای بهسازی و ایمن سازی تونل و مترو بیان شود.

تونل، مقاوم سازی، فضاهای زیرزمینی، نشتاب، مترو تهران