بررسی چالش ها و مسائل تراکم شهری ( ساختمانی مسکونی ) در چند کشور نمونه جهان و اثرات تغییرخارج از ضابطه آن بر بخش عملکردی و سکونت (نمونه موردی : بخشی از منطقه 9 مشهد )

در دهه های اخیر کلان شهرها به نحو بی سابقه ای گسترش یافته اند. این گسترش کالبدی در بسیاری از موارد بیش از افزایش جمعیت بوده است. تبعات ناشی از افزایش تراکم ساختمانی در کاربری مسکونی به دلیل ایجاد تغییر در تراکم جمعیتی, بدون توجه به زیر ساخت ها و خدمات مورد نیاز براساس طرح های توسعه شهری, به مراتب بیشتر از سایر کاربری ها می باشد که در شهرهای جهان اهمیت این موضوع کاملا آشکار است. در شهر مشهد به عنوان دومین کلان شهر ایران, سیاست افزایش تراکم بدون ضابطه بدون بررسی علمی و تحقیق جامع در خصوص ابعاد و بدون ارزیابی اثرات آن در حال اجرا می باشد که اثرات قابل ملاحظه ای بر جنبه های مختلف حیات شهری از جمله در بخش عملکردی به شهر تحمیل می کند. در این مقاله ابتدا چالش ها و مسائل تراکم شهری (ساختمانی مسکونی) در چند کشور جهان بررسی و به عنوان نمونه مبانی نظری آن به تفصیل در یکی از شهرهای آمریکا مورد بررسی قرار می گیرد. سپس تراکم ساختمانی مسکونی در طرح های محلی نمونه موردی مطالعه ( بخشی از منطقه 9 شهر مشهد ) بررسی و در نهایت با استفاده از تغییرات دو شاخص تراکم و جمعیت, اثرات منفی ناشی از افزایش تراکم ساختمانی مسکونی خارج از ضابطه بر جنبه های عملکردی سکونت و سرانه زمین مسکونی در منطقه 9 شهرداری مشهد از طریق بررسی و مقایسه پیشنهادات طرح های جامع و تفصیلی ملاک عمل با وضع موجود مورد ارزیابی و پیشنهاد قرار گرفته است. این تغییرات خارج از ضابطه, حکایت ازافزایش جمعیت محدوده ( بیشتر از پیشنهادات افق طرح های فرادستی ) و کاهش سرانه خدمات کاربری های محلی و دسترسی به آنها و کاهش سرانه زمین مسکونی شده است.

Keywords:

تراکم ( ساختمانی- جمعیتی ) , سرانه , تراکم خالص و ناخالص , بخش عملکردی