علی علیزاده اوصالو - مدیر بحران پتروشیمی تبریز

مدیریت بحران پیش از آنکه جنبه عینی و اجرایی داشته باشد، پدیده ای ذهنی است که ضرورت دارد در ذهن و زندگی فردی و گروهی افراد، وارد شود. مطابق بررسی سازمان بین المللی کار (I.L.O) امروزه رفتار ایمن در شرایط بحرانی در کشورهای مختلف، تنها وابسته به تکنولوژی و سخت افزار نمی باشد، بلکه توجه به جنبه های فرهنگی و اجتماعی مهمترین اصل در پیشرفت یکپارچه اصول مدیریت بحران و بازتاب آن در محیط کار به عنوان پیش نیاز اساسی در کاهش پیامد حوادث و آسیب های متعاقب آن است. پژوهش های پیشین حاکی از آن است که فرهنگ ایمنی ضعیف در شرکت ها، عامل تعیین کننده ای در گسترش دامنه بحرانها داشته و تغییر در نگرش افراد و تمرکز بیشتر آنها بر رفتار ایمن در شرایط اضطراری، تنها از طریق شکل گیری فرهنگ ایمنی مناسب تحقق می یابد. شکل گیری این فرهنگ نیز مستلزم درک و شناسایی فرهنگ فعلی سازمان است. این شکل گیری فرهنگی با مقاومت های درونی افراد و مقاومت بیرون سازمانی مواجه شده و عملاً اینرسی فرهنگی مانع از شکل گیری سریع آن در سازمانها می شود. در این مقاله پس از بحث در خصوص فرهنگ رفتاری کارکنان در شرایط بحرانی و توسعه آن بر اساس رفتارهای افراد، سازمانها و شرکتها، چگونگی سنجش عملکرد و استقرار فرهنگ رفتار ایمن در شرایط اضطراری تشریح شده و عوامل تضعیف فرهنگ ایمنی مورد بحث قرار می گیرد. سپس یک شرکت صنعتی از نظر استقرار و شکل گیری فرهنگ رفتار ایمن کارکنان در شرایط اضطراری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی ها حاکی از آن است داشتن پیشینه صنعتی کارکنان شرکت باعث شکل گیری سریع تر فرهنگ ایمنی در سازمان می گردد. همچنین تجهیز شرکت به سامانه دینامیک و پویای مدیریت ایمنی فرایندها (Process Safety Management-PSM) و ممیزی مستمر آن و اعمال مدیریت تغییر و تطبیق مداوم سازمان با تغییرات بیرونی و اعمال نتایج آن بر فرایند داخلی سازمان، نقش مهمی در تثبیت فرهنگ رفتار ایمن کارکنان در شرایط اضطراری در سازمان ها و شرکت ها خواهد داشت. همچنین اصل اینرسی فرهنگ که بر پایداری فرهنگها در جوامع و شرکت ها دلالت دارد، در فرهنگ ایمنی سازمان ها و شرکت ها نیز حاکم بوده و شرکت هایی با منابع انسانی با سابقه، مقاومت بیشتری در برابر استقرار فرهنگ جدید و پویا از خود نشان می دهند.

فرهنگ، رفتار ایمن در مدیریت بحران، اینرسی فرهنگی، رفتار سازمانی، مدیریت ایمنی فرایندها، مدیریت تغییر