شهرام مشعشعیان اصل - کارشناس بهداشت محیط (کارشنلس اسبق مهندسین مشاور دز آب )- کارشناس مدیریت
حیدرعلی کشکولی - استادتمام دانشگاه شهیدچمران- دانشکده مهندسی علوم آب(گروه آبیاری و ز

رودخانه خورخوره چای از شعب رودخانه سقز در استان کردستان است که از تلاقی سه شاخه آب رغجو ، ایراب،پیرسلیمان در روستای خورخوره چای بوجود آمده است . سد سنته با فاصله ۴۵ کیلومتری از شهر سقز قرار است بر روی این رودخانه احداث شود.بررسی کیفیت آب، ناشی از احداث سد بررسی شده، و با شبیه سازی مخزن تحت تأثیر عوامل مختلفی چون لایه بندی حرارتی و تغذی هگرایی در کیفیت آّب خروجی از مخزن، ارزیابی گردیده است . از اثرات احداث سدها بر کیفیت آب شامل ، اثرات در مخزن، در پایین دست و در مصب رودخانه ها می گردد . تغذیه گرایی به حالتی گفته می شود که در اثر انبار شدن مواد غذایی در آب بو جود می آید. در این تحقیق از مدل (bathtub) استفاده شده است. مدل برای ارزیابی و پیش بینی فرلایند تغذیه گرایی در حالت پایدار به کار می رود. تغذیه گرایی به حالتی گفته میشود که در اثر انبار شدن مواد غذای بوجود می آید. معیارهای متداول در مدل عبارتند از کلفروفیل a ، عمق شفافیت، عناصر غذایی آلی شامل ازت و کربن و کمبود اکسیژن محلول در لایه هیپولیمنیک. مدل بر پایه معادله بیلان جرم و محدودیت غذایی رشد جلبک ها استوار است ولی فرایندهای بیوشیمیایی را نه به صورت صریح بلکه با استفاده از معادله های ساده شده هیدرودینامیکی به کارمی گیرد. و معمولا با شرایط میانگین زمانی و مکانی سر و کاردارد. به وسیله این مد نوسانات فصلی یا سالانه میانگین مقادیر کل ارتو فسفر، ازت کل و ازت معدنی قابل بررسی است. در این شبیه سازی پارامترهای چون NO PO4, NH4 و دما مورد بررسی قرار گرفته است. در مطالعه نمودار اکسیژ ن بین ایستگاههای مختلف مطالعاتی، کلیه عوامل تحت تأثیر یک ثابت مصرف اکسیژن آمده است که به نام K1میزان اکسیژن زدایی) در محاسبات منظور گردیده است که بوسیله روشهایی چون توماس، حداقل مجذورات، ) دونقط های رام، استریتر و فیلیپس و روش معمولی آزمایشگاهی محاسبه میگردد. میزان اکسیژ نگیری آب نیز اگر چه تابع عوامل متعددی مانند اتمسفر ، جلبکها وغیره م یباشد اما همگی تحت یک ثابت به نام K2 در محاسبات استفاده شده و از روشهای اکونر و دابینز، استریتروفیلیپس،چرچیل،فایر و هال میتوان میزان تغییرات اکسیژن محلول را محاسبه نمود. بر این اساس مقدار کمبود اکسیژن در پائین دست رودخانه 51/1 میلی گرم در لیتر محاسبه گردید. با استفاده از روش مطلوب مونتانا از فروردین تا خردادماه و از تیر تا شهریور ماه جهت حفظ شرایط مطلوب باید به ترتیب حداقل 10% تا 30% دبی در رودخانه خورخوره رها گردد، که با توجه به محاسبات انجام شده در فصل های بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 43/1، 5%، 126/1% ، 5متر مکعب در ثانیه بایستی آب از رودخانه خورخوره به پائین دست رها گردد.

سد، رسوب ،مغذی شدن (EUtrification) ، گازهای محلول ، کیفیت آب مخزن ، حداقل آبگذر ایمن، لایه بندی حرارتی ، (Stratification) ، رود خانه ورخوره چای