مسعود رضایی منفرد - دانشجوی دکتری مدیریت بحران پژوهشگاه شاخص پژوه ، مدیر مجموعه ی میراث جهانی تخت جمشید
بامشاد یغمایی - کارشناس ارشد سنجش ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی

کشور ایران در یک حوزه ی تمدنی بسیار گسترده و کهن جا دارد و سرزمینی است سرشار از میراث و ذخایر فرهنگی، تاریخی و طبیعی، از طرفی به دلایل تکنونیکی و توپوگرافیکی، اقلیمی، سیاسی و ژئوپلیتیکی و نیز فرهنگی جزء کشورهایی است که با بحران های متعددی روبرو بوده و خواهد بود. به طوری که این عوامل، ایران را جزء عمده ترین کشورهای بلاخیز دنیا قرار داده است. بنابراین ضرورت دارد، برنامه ای همه جانبه، تخصصی و متناسب با وضعیت موجود در دستگاه های ذی ربط، تدوین و عملیاتی گردد. در این راستا، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، به عنوان متولی آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی کشور می تواند از فن آوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی به علت برخورداری از قابلیت های فراوان این ابزارها، در فرآیند مدیریت بحران برای پیش بینی، مدیریت و کنترل بحران ها بهره مند گردد. در همین زمینه سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان یک سامانه پشتیبانی تصمیم (DSS)، یکی از کاربردی ترین این ابزارها به حساب می آید. در پژوهش حاضر، سعی شده با بهره گیری از بررسی اسنادی و کتابخانه ای نخست، بحران، ماهیت و مفاهیم آن تبیین شود، سپس با نگاه به وضعیت موجود، به بررسی نقش و کاربرد GIS در مدیریت بحران های مرتبط با میراث فرهنگی، با هدف پهنه سازی روند مدیریت بحران پرداخته شود. نتایج این بررسی بیانگر آن است دستگاههای اطلاعات جغرافیایی میتواند نقشی اساسی در تمام مراحلچرخه بحران ایفا کند و بهکارگیری آن در مدیریت بحرانهای مرتبط با میراث فرهنگی، ضروری و شایستهی توجه است.

مدیریت بحران، مدیریت میراث فرهنگی، سامانه ی اطلاعات جغرافیایی (GIS)