پژمان رضایی - عضو هیات علمی دانشگاه یزد

مطالعات جمعیت شناسی نقش مهمی در برنامه ریزی های اقتصادی و اجتماعی دارد. چگونگی توزیع جمعیت از مباحث مهم جمعیتی است که بررسی روند آن می تواند بستر شناخت مناسبی برای برنامه ریزی فراهم آورد.بر این اساس ، در این مقاله با رویکرد تحلیل آماری ، از یک سو روند جمعیت کشور در دوره های گذشته مورد بررسی قرار گرفته است و از سوی دیگر با توجه به روند گذشته ، آینده نگری جمعیت برای سکونت گاههای مختلث صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد جمعیت کشور در طول دوره های سرشماری 1335 تا 1390، تغییرات گسترده یافته است. جمعیت کشور در سال 1335 بالغ بر 18.95 میلیون نفر بوده است که در سال 1390 به 75.1 میلیون نفر رسیده است و این ارقام حاکی از رشد حدود 6.9 درصدی جمعیت کشور در طول 55 سال است. این افزایش جمعیت در مناطق شهری و روستایی روند یکسانی نداشته و همین امر تغییرات قابل توجهی را ایجاد کرده است، به طوری که سهم جمعیت روستایی از 68.7 درصد در سال 1335 به 28.5 درصد در سال 1390 رسیده است. نکته قابل تامل در این زمینه کاهش تعداد مطلق جمعیت روستایی در دوره های 1385 و 1390 نسبت به دوره های قبل است که زنگ خطری جدی برای نقاط روستایی به شمار می آید. چالش اساسی دیگر کاهش شدید نرخ رشد جمعیت کشور در دو دوره آخر سرشماری است که ادامه این روند در بلند مدت منفی شدن رشد جمعیت را در پی خواهد داشت و برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب در این زمینه از الزامات اساسی می باشد. با عنایت به این مباحث، توجه به واقعیت های جمعیتی کشور و به ویژه برنامه ریزی مناسب در اسناد آمایش سرزمین می بایست مورد توجه برنامه ریزان و کارشناسان قرار گیرد.

آینده نگری جمعیت ، جمعیت شهری ، جمعیت روستایی ، جمعیت عشایری