داود کاظمی - دانشجوی دکتری رشته شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
هادی رضایی راد - دانشجوی دکترای رشته شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

سکونتگاه های بشری همواره در معرض حوادث طبیعی قرار داشته اند، اما آنچه منجر به بحران می گردد وقوع چنین حوادثی در بستری از اجتماعات که به دلیل عدم آگاهی انسان و ناتوانی آن در مواجه و برخورد با آن به شدت آسیب پذیر گردیده اند. بر این اساس هدف از این پژوهش شناسایی میزان آسیب پذیری پهنه های شهری در مواجهه با حوادث طبیعی است. در فرآیند پژوهش در وهله نخست تبیین شاخص های آسیب شناسی پهنه های شهری بر اساس مطالعات اسنادی صورت پذیرفته شده است. در ادامه جهت سنجش شاخص ها و میزان اهمیت آن ها از تکنیک دلفی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی معکوس استفاده گردیده است. در نهایت با استفاده از قابلیت های تحلیلی سامانه اطلاعات مکانی و تحلیل سنجه های هر یک از شاخص ها در شهر سبزوار و از روی هم گذاری هر یک از شاخص ها، میزان آسیب پذیری پهنه های شهری به دست آمده است.نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این نکته است که سنجش آسیب پذیری پهنه های شهری بایستی در قالب یک مدل مفهومی و ترکیبی از تکنیک های ارزیابی چند معیاره و ابزارهای تحلیل مکانی صورت پذیرد. نکته قابل تأمل درزمینه تحلیل مکانی در این حوزه این است که تحلیل فضایی بایستی مبتنی بر منطق فازی صورت پذیرد، تا ضمن سنجش اولویت آسیب پذیری پهنه های شهری ابزاری منعطف و تصمیم ساز برای مدیریت شهری را جهت مداخل و کاهش خطرپذیری فراهم آورد.نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این است که در حدود نیمی از پهنه های شهری شهر موردمطالعه در پهنه های خطر بسیار بالا در برابر آسیب های محیطی قرار دارند و شهر بر روی پهنه آسیب پذیر و بحران خیز محیطی واقع شده است.

آسیب پذیری، محیطی، پهنه های خطرپذیر، روش سلسله مراتبی معکوس، سبزوار