الگوی تعیین حریم رودخانه با در نظر گرفتن عوامل هیدرولیکی و اقلیمی

تعیین پهنه سیل و حیم رودخانه در برنامه ریزی های توسعه بخش کشاورزی، صنعتی و شهری یک منطقه تأثیر بسزایی دارد، ولی متأسفانه در اکثر رودخانه های مهم کشور یا این حریم مشخص نیست و یا رعایت نمی شود و هر ساله خسارات قابل توجهی به اهالی و صاحبان تأسیسات مجاور رودخانه ها وارد می شود. علاوه بر این مدیریت یکپارچه رودخانه نیز به دلیل عدم رعایت این حریم مختل می شود. تغییرات پهنه سیلاب با گذشت زمان، وضعیت جانمایی تأسیسات اطراف رودخانه و حریم رودخانه را که پهنه سیل 25 ساله می باشد تحت تأثیر قرار می دهد. پدیده تغییر اقلیم و اثرات آن، به عنوان یکی از مهمترین چالش های پیش رو در مدیریت سیستم های مهندسی آب شناخته شده است. تغییر اقلیم بر آبدهی، شکل و وضعیت مقطع و در نتیجه پهنه سیلاب تأثیرگذار است. از جمله عوامل مهم در تغییر اقلیم، تغییرات بارش می باشد. بر اثر وقوع تغییرات رژیم بارش در طول زمان و شکل گیری سیلاب با حجم رسوب متغیر، شکل بستر، پهنه سیل و در نتیجه حریم رودخانه دچار تغییرات زیادی می شود. در این مقاله جزئیات تدوین الگوریتم تعیین حریم رودخانه با در نظر گرفتن استانداردها، سوابق و ضوابط علمی تعیین آن ارائه شده است. با ملحوظ کردن موارد ذکر شده، عوامل مؤثر در تعیین حیم رودخانه و اهمیت آن ها در بازه های رودخانه کاجو در بلوچستان جنوبی بررسی شده است. نتایج ناشن می دهد که خصوصیات سیل تأثیر قابل توجهی در مورفولوژی رودخانه داشته است و رعایت حریم به دست آمده به طور مطلوب از خسارت های مالی و جانی زمین های کشاورزی و روستاها جلوگیری می کند.

Keywords:

حریم رودخانه , تغییر اقلیم , پهنه سیلاب , مرفولوژی رودخانه , روند یابی سیل