سید مهدی دوستکامیان - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی گرایش تغییرات اقلیمی، دانشگاه زنجان
رحیم یوسفی زاده - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی گرایش تغییرات اقلیمی، دانشگاه زنجان

هدف از این مطالعه تحلیل تغییرات زمانی و مکانی رخداد آستانه های بارش سنگین ماهانه ایران می باشد. برای این منظور داده های بارش روزانه از پایگاه اسفزاری که توسط دکتر مسعودیان در دانشگاه اصفهان تهیه شده بود استفاده گردیده است. این داده ها از ابتدای سال تأسیس تا 1383 میباشد. به منظور تکمیل داده ها از سال 1383 تا 1390 داده های بارش روزانه برای 459 ایستگاه از سازمان هواشناسی کشور استخراج گردیده است و با استفاده از همان روش و تکنیک میان یابی شده و به پایگاه داده های اولیه اضافه گردیده است. برای انجام محاسبات از امکانات برنامه نویسی در محیط نرم افزار Matlab و نیز برای انجام عملیات ترسیمی از نرم افزار Surfer بهره گرفته شد. به منظور تحلیل الگوی روند از شاخص فضایی موران استفاده شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که ضریب تغییرپذیری آستانه های بارش سنگین ماهانه در ایران بسیار زیاد می باشد؛ به طوری که بیشترین ضریب تغییرات آستانه های بارش سنگین ماهانه در ماه های گرم سال در جنوب و جنوب شرق رخ داده است و در ماه های سرد سال به دلیل تنوع ورود توده های بارشی به ایران در جنوب و جنوب غرب رخ داده است. بااین وجود در ماه های گرم سال نواحی جنوب شرق کشور به دلیل تأثیر بارش های موسمی دارای آستانه بالا می باشد. بنابراین می توان گفت که افزایش یا کاهش آستانه های بارش سنگین علاوه بر اینکه از عوامل محلی تأثیر می پذیرد به شدت تحت تأثیر عوامل کلان مقیاس و عوامل بیرونی می باشد. نتایج حاصل از تحلیل الگوی روند آستانه ها بیانگر این است که الگوی خودهمبستگی فضایی در ماه های سرد سال الگوی خوشه ای پایین و روند کاهشی برخوردار است. الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت در ماهای گرم سال روند کاهشی و در ماه های سرد سال دارای روند افزایشی بوده است.

آستانه ها، ضریب تغییرات، روند، شاخص Moran ، ایران