مجتبی صانعی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
محمدعلی بنی هاشمی - استادیار دانشکده عمران - پردیس دانشکده های فنی - دانشگاه تهران
هدی حدیدی - دانشجوی کاشناسی ارشد سازه های هیدرولیکی دانشکده عمران - پردیس دانشکده

بررسی پدیده آبشستگی موضعی ناشی از جت های ریزشی در پایین دست سازه های هیدرولیکی، به منظور جلوگیری از فرسایش شدید حاصل از آن و به خطر انداختن ایمنی سازه، امری مهم و ضروری می باشد. در این مقاله، نتایج یک مطالعه آزمایشگاهی درباره تأثیر عمق پایاب بر ابعاد آبشستگی موضعی پایین دست جت های ریزشی، ارائه می شود. جت آب که از روزنه هایی با مقاطع دایره ای، مربعی و لوزی شکل، با مساحت های یکسان و دبی های مختلف در محدوده 2/46 تا 4/8 لیتر بر ثانیه، از ارتفاع 29 سانتیمتری، بر روی بستری از جنس شن با d50 برابر 3 میلیمتر، با عمق های پایاب متفاوت در محدوده 10 تا 24/8 سانتیمتر، به مدت 60 دقیقه ریزش می نمود، مدل سازی شد. ابعاد حفره آبشستگی اندازه گیری شدند و مورد تحلیل قرار گرفتند. مشاهده شد که حداکثر عمل آبشستگی، با افزایش عمق پایاب تا حد معینی، افزایش یافته و پس از آن، با افزایش بیشتر عمق پایاب، کاهش می یابد. هم چنین مشخص شد که ، ابعاد حفره آبشستگی با پارامترهای بدون بعد حاصله از آنالیز ابعادی، رابطه توانی دارند. در نهایت، روابط بی بعدی برای برآورد ابعاد حفره آبشستگی برای هر سه روزنه پیشنهاد شده است.

آبشستگی موضعی، عمق پایاب، جت های ریزشی، مدل آزمایشگاهی