محمدرضا سرمدی - عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهران (استاد تمام)
سلماز فرامرزی گروسی - دانشجوی دکتری فلسفه تربیت و عضو هیئت علمی (مربی) دانشگاه پیام نور استان آذربایجان غربی واحد سلماس

در این مقال دیدگاه ارزش شناختی (اخلاقی- اجتماعی و دینی) دو اندیشمند و فیلسوف بزرگ طبیعت گرا و عمل گرا، ژان ژاک روسو و جان دیویی با هدف تحلیل و استخراج بازتاب های تربیتی آن، مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفته است,این پژوهش با استفاده از منابع گسترده در قالب کتاب، مقالات فارسی و انگلیسی و پایان نامه ها و با روش علمی سندی –تحلیلی انجام شده است. نتیجه بدست آمد نشان می دهد، مبنای تربیتی ارزش ها از نگاه روسو و دیویی، تجربی، عینی،طبیعی و تدریجیست. تنها با این تفاوت که،- تجربه مورد نظر روسو، فردی و در تعامل با محیط طبیعی به دور ازاجتماع و دیگران است،- دیویی این تجربه را صرفاً اجتماعی و در تعامل با پدیده های اجتماع و انسان ها می داند.- روسو معتقد است ارزش های دینی و اخلاقی، ذاتاً طبیعی در تعاملی فردی و عینی است. دیویی درباره ارزش های اخلاقی و دینی، (خدا ، روح ، فرشتگان و مجردات) معتقد به اصل سودمندی آنها در عمل است به طوری که دیویی و عمل گرایان این امور و حتی امور مادی را در پاسخ به نیاز انسان در زندگی عملی می پذیرند.- روسو علم و دانش را عامل فساد انسان و ارزش ها می داند، به اعتقاد او علم در انسان غرور و خود بینی بوجود می آورد، هرچه علم رونق یابد، انسان حریص تر و مغرورتر می شود،- دیویی نیز علم و پیشرفت را دارای پیامدهای اخلاقی می داند، او معتقد است علوم و فنون زمینه حرکت به سوی شر و فساد را دارند اما با مسئولیتی که در قبال اجتماع ایجادمی کنند می توان مسیر حرکتشان را متوقف کرد و میدان بروز و خود نمایی را از آنها گرفت.

مبانی ارزشی، تربیت، طبیعت و اجتماع