سیده منصوره معمارزاده - گروه شیمی و بیوشیمی ، واحد فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
عبدالله قاسمی پیربلوطی - مرکز تحقیقات گیاهان دارویی و معطر، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد ،ایران
محمد ادیب نژاد - گروه شیمی و بیوشیمی ، واحد فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران

گیاه مرزه بختیاری با نام انگلیسی Bakhtiari savory در جنوب غربی ایران به طور وسیعی گسترده شده است . برگ ، گل و کاسه گل دارای غدد ترشحی حاوی اسانس هستند . اسانس مرزه بختیاری شامل انواع مونوترپن ها و سزکوئی ترپن ها و مقادیر زیادی ترکیبات فنلی بوده و ظرفیت آنتی اکسیدانی بالایی دارد و می توان آن را به عنوان آنتی اکسیدان طبیعی و جانشین آنتی اکسیدان های سنتزی به غذاها افزود . بنابراین با توجه به اهمیت گیاه مرزه بختیاری و نیز موثر بودن روش استخراج بر درصد و نوع ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس های گیاهی ، تصمیم گرفتیم به مقایسه فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس های مرزه بختیاری حاصل از روش های مختلف استخراج به روش( بتا-کاروتن/ لینولئیک اسید) بپردازیم و روش بهینه استخراج را تعیین کنیم.فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس های گیاه مرزه بختیاری حاصل از 8 روش مختلف استخراج در دو قالب روش های سنتی ( تقطیر ساده ، تقطیر با بخار ، تقطیر با آب و بخار) و روش های نوین ( روش نفوذ آب به کمک مایکروویو و روش نفوذ آب به کمک مایکروویو و بخار با توان های 400 وات و 800 وات ) بر اساس میزان رنگ بری بتا -کاروتن در طول موج 490 نانومتر تعیین شد .اندازه گیری بتا-کاروتن باقی مانده فعالیت آنتی اکسیدانی نمونه را تخمین زد.نتایج آزمون های آماری اختلاف معنی داری را در میزان درصد مهار ( بتا-کاروتن/ لینولئیک اسید ) اسانس های به دست آمده از روش های مختلف استخراج نشان داد .(p ≤ 0/05)بیشترین درصد مهار بتا-کاروتن برابر 2/88± 84/28 مربوط به روش نفوذ آب به کمک مایکروویو و بخار بود.در این آزمایش BHT با درصد مهار بتا - کاروتن برابر 96/85± 1/09 و Ascorbic acid با درصد مهار بتا - کاروتن برابر 0/00± 99/38 به عنوان شاهد مثبت به کار برده شدند .روش نفوذ آب به کمک مایکروویو و بخار بهترین روش استخراج اسانس از گیاه مرزه بختیاری با حفظ بالاترین خاصیت آنتی اکسیدانی به روش - Carotene است .

مرزه ، استخراج ، اسانس ، آنتی اکسیدان، بتا- کاروتن