امیر جلالی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیابانزایی دانشگاه سمنان
شیما نیکو - استادیار دانشگاه سمنان
حامد جنیدی - استادیار دانشگاه کردستان
هایده آرا - استادیار دانشگاه سمنان

پدیده بیابان زایی در کشورهای در حال توسعه و نیز کشورهایی که دارای پتانسیل بالای بیابان زایی می باشند، از شدت بیشتری برخوردار است در این زمینه می توان با ارائه راهکارها و روش های مدیریتی مناسب از شدت این پدیده کاسته و نیز از گسترش و پیشروی آن جلوگیری بعمل آورد. در این راه شناخت فرآیندهای بیابان زایی و عوامل بوجود آورنده و تشدید کننده آن و همچنین آگاهی از شدت و ضعف این فرآیندها و عوامل آن، امری مهم و ضروری است که باید مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. به همین جهت مطالعه، درک و شناخت فرآیندهای منتهی به بیابان زایی به ما کمک می کند تا این پدیده را شناسایی و از وقوع آن پیش گیری کنیم. در این تحقیق ارزیابی وضعیت فعلی و تهیه نقشه بیابان زای با استفاده از نرم افزار GIS در حوزه باباگرگر شهرستان قروه به وسعت حدود 14695 هکتار با اقلیم نیمه خشک براساس مدل IMDPA انجام شد. در این تحقیق معیار کشاورزی مورد ارزیابی قرار گرفت. طی این مطالعات از میانگین هندسی شاخص های مربوطه طبق رابطه ی زیر بیابان زایی معیار پوشش گیاهی ارزیابی گردید : ( درجه کاربرد نهاده ها و ماشین آلات * عملکرد در تناسب اراضی با نوع کشت * الگوی کشت ) به توان 1/3 = معیار کشاورزی و شاخص های آن شامل الگوی کشت، عملکرد در تناسب اراضی با نوع کشت و درجه کاربرد نهاده ها و ماشین آلات در هر یک از واحدهای کاری، در جدول ( 4-5)، ارائه شده است. نتایج حاصل از میانگین وزنی ارزش های عددی شاخص ها برای کشاورزی منطقه، که در جدول ( 4-6) ارائه شده است، بیانگر آن است که از میان 3 شاخص معیار کشاورزی، شاخص الگوی کشت با میانگین وزنی ارزش عددی 2.92، بیشترین تاثیر را در بیابان زایی مراتع منطقه دارد. در مجموع میانگین وزنی معیار کشاورزی منطقه ی مورد مطالعه، برابر 2.12 است و نشانگر آن است که درجه بیابان زایی معیار کشاورزی در این حوزه متوسط می باشد.

شدت بیابان زایی، معیار کشاورزی، شاخص، مدل IMDPA، میانگین هندسی، بابا گرگر ( قروه )