آزاده آقالطیفی - دانشجوی دکتراب معماری، دانشکده معماری پردیس، هنرهای زیبا، دانشگاه ت

امروزه برای دیدن شکوفه درختان باید در مقابل جعبه جادو و برای شنیدن صدای پرندگان به پارک های خارج شهر رفت. هر روز تکرار بی انگیزه روزهای قبلی است و محیط زندگی به مثابه ظرف تکرار عادات همگانی. به جای خانه های پر جنب و جوش با حیاط و حوض و گلدان های شمعدانی، قوطی های خوابگاهی بدون حیاط، به جای کوچه های پر پیچ و خم و پر سایه با جوی آب وسط، خیابان هایی همه شبیه به هم با نماهایی تایپ شده و امتدادهایی خط کشی شده، جای در زندگی ما باز کرده اند. این فضا ها آدم های امروز و فردا را می سازد. بسیاری از آنها به روز قبل عادت کرده و تلاشی برای دوباره آفریدن و خلق کردن امروز ندارند. پویایی آنها در کشاکش زندگی ماشینی از دست می رود و کمتر رمقی برای خلاقیت آنها باقی می ماند. هدایت چنین افرادی به سوی نگاه و تفکر خلاقانه، سخت به نظر می رشد. علاوه بر آن نسل آینده نیز در همین فضا ها رشد می یابند. پس ضروری است با تکیه بر رشد خلاقانه نسل بعد، به خلاقیت در دوران کودکی پرداخت. (چرا بارور کردن روح کاوش و تقویت فرآیند تفکر و خلاقیت در هر فرد، وقتی ممکن و موثر است که این امکان در دوران کودکی برای او فراهم شود) این مقاله بر آن است تا با بررسی و تبیین نقش محیط در پرورش خلاقیت کودکان، عوامل محیطی موثر بر آن را بازنمایی نماید. در این راستا با دقت در زندگی روزانه کودک، درک او از محیط بازشناسی می گردد. سپس با نگاهی جامع، محیط هایی مرتبط با کودک، مورد کنکاش قرار می گیرد و در نهایت به ارائه راهکارهایی، هرچند ساده، جهت مناسب سازی فضاهای زندگی وی، پرداخته شد. در این روند تلاش شده است تا ذهنیت کودکان از فضای کالبدی، شناسایی و تصویر ذهنی آنها از محیط و نیز مسیرهای فکری آنها ثبت گردد. حجم زیادی از اطلاعات به وسیله بررسی های میدانی و مواجهه مستقیم با کودکان در محیط های مختلف، گرد آمده است که بخشی را مصاحبه با کودکان، پرسشنامه ها، ثبت رفتار، حرکات و بازی های آنها و بخشی دیگر را ثبت ذهنیات کودک بوسیله نقاشی، تصویرسازی، ساخت مجسمه و یا توصیف نوشتاری تشکیل می دهد. پس از مرحله شناخت ذهنیات، زندگی روزانه کودک از دو جنبه مکانی (فضاهای درگیر با کودک) و زمانی (بازه های زمانی مختلف زندگی کودک) بررسی شده و در نهایت با دقت در هر یک از 20 بازه زمانی بدست آمده، ایده های فضایی و کالبدی برای مناسب بودن محیط برای کودک به ویژه خلاقیت او، ارائه می گردد.

خلاقیت، کودک، عوامل محیطی، مماری، شهر